اردک و غاز

پرورش اردک نیز مانند سایر ماکیان قدمتی چندهزارساله در بین جوامع بشری دارد و از همان زمان به عنوان یکی از منابع باارزش تأمین خوراک بشر (تولید گوشت و تخم) مطرح بوده اند. به ویژه با توجه به علاقه وافر این پرنده به زیست در نواحی برکه ای و آب تنی در برکه ها، پرورش آن در مناطق شمالی ایران از قدیم بسیار رایج بوده است. اردک های بومی می توانند به خوبی خود را با زیست در روستاهای شمال ایران وفق دهند و حتی برای تأمین بخش بزرگی از نیازهای غذایی خود از طریق گشت و گذار در اطراف زمین های روستایی و کشاورزی خودکفا باشند.

اردک ها و غازها به عنوان طیور پرورشی طرفداران خاص خود را دارند که علاقه وافری به پرورش این پرندگان دوست داشتنی داشته و از طعم و مزه خاص و بومی گوشت و تخم آنها لذت می برند. تخم و گوشت اردک مانند سایر طیور از جمله مرغ و بوقلمون دارای ارزش غذایی بالایی است. به ویژه که زیست فراهمی (Bioavailibility) مواد مغذی موجود در گوشت و تخم ماکیان با بهترین منابع خوراکی دردسترس برای بشر برابری می کند.

امروزه تولید گوشت و تخم اردک به طور جدی در سطح جهان دنبال می شود که از خانه های روستایی تا فارم های صنعتی پرورش اردک را دربرمی گیرد و از نژادهای متنوعی که طی هزاران سال ایجاد شده اند، مانند نژادهای بومی یا دوکاربردی یا نژادهای تخصصی تولید تخم یا گوشت برای این کار استفاده می شود. در ادامه شرح مختصری از موارد مهم که در پرورش اردک مطرح است، جهت کسب اطلاع مقدماتی ارائه خواهد شد.

جوجه اردک

نظیر سایر ماکیان، تولید و پرورش جوجه اردک ها نیز در موفقیت پرورش اردک نقش پایه ای و حیاتی دارد. دوره جوجه کشی اردک بسته به شرایط و نژاد آن بین 34 تا 37 روز طول می کشد و باید از کیفیت مناسب تخم ها، نطفه دار بودن آن ها و ایجاد شرایط استاندارد در دستگاه جوجه کشی اطمینان حاصل نمود. در شرایط بومی نیز باید محل و بستر مناسب و شرایط دارای رفاه و آسایش کافی (لانه مناسب برای تخم گذاری و نشستن بر روی تخم ها) برای اردک ماده فراهم شود.

به ویژه وقتی از نژادهای صنعتی استفاده شود و شرایط پرورش صنعتی (پرورش در سالن و شرایط بسته یا نیمه بسته) برقرار باشد، باید در دو روز اول دمای حدود 32 درجه سانتیگراد در سالن نگهداری به صورت یکنواخت فراهم شود. ایجاد این شرایط کمک می کند تا عدم برخورداری از گرمای بدن مادر و کم توانی جوجه های یک روزه در حفظ دمای مناسب بدن تا حد قابل قبولی جبران شود. به تدریج می توان دما را کم کرد و تا حدود 3 هفتگی که پرها رشد مناسبی کرده اند می توان دما را تا حدود 23 درجه (حداکثر حدود 26 درجه) کاهش داد.

تغذیه جوجه اردک ها (به ویژه در سه روز تا یک هفته اول) نیز باید بسیار مورد توجه باشد، زیرا در اردک ها نیز مانند سایر ماکیان اگر محرومیت از مواد مغذی لازم و در نتیجه عقب ماندگی از رشد رخ دهد، تقریباً قابل جبران در مراحل بعدی نیست و عملکرد نهایی در رشد به طور غیر قابل برگشتی کاهش می یابد. امروزه به مرور تولید و عرضه خوراک طیور مخصوص اردک ها و جوجه اردک ها در حال گسترش است، اما اگر دسترسی به خوراک آماده برای آن ها وجود ندارد، می توان از مشاور مجرب در تغذیه و پرورش اردک کسب نظر نمود.

رژیم غذایی اردک

تفاوت اساسی دستگاه گوار اردک ها با مرغ ها و خروس ها در این است که آن ها فاقد چینه دان هستند و غذا پس از خوردن مستقیماً به پیش معده می رود؛ بنابراین، بهتر است غذای نرم تر (آردی یا تا حدی خمیری) برای تغذیه آن ها استفاده شود. البته در پرورش بومی (روستایی یا خانگی) بیشتر از باقیمانده خوراک انسانی برای تغذیه اردک ها استفاده می شود یا با گشت و گذار در اطراف مزرعه یا حیاط منزل حداقل بخشی از خوراک روزانه خود را تأمین می کنند.

برای ساخت خوراک اردک می توان از ترکیب مناسبی از نهاده طیور مثل ذرت دانه ای، سبوس برنج، پودر ماهی، پودر صدف و... با مکمل طیور با ترکیب مناسب استفاده نمود. این خوراک به شکل آردی نم دار (حتی الامکان به دلیل مشکل در بلع برای اردک ها خشک نباشد) یا پلت به در دانخوری یا جلوی اردک ها ریخته می شود. بهتر است که تا 8 هفته اول زندگی خوراک تا حد اشتها در اختیار آنها قرار گیرد و بعد از آن می توان با اخذ مشورت از افراد مجرب و متخصص در تغذیه طیور تا دو بار در روز وعده های غذایی را کاهش داد.

نژادهای اردک

امروزه نژادهای متنوعی از اردک ها (مرغابی های اهلی) وجود دارند که رنگ بدن سفید یا رنگی دارند. اگر نژادهای اردک مانند سایر انواع ماکیان از نظر تولید به دو گروه نژادهای تخم گذار و نژادهای گوشتی تقسیم بندی شوند، از مشهورترین نژادهای گوشتی در ایران و جهان می توان به نژادهای زیر اشاره کرد.

• پکنی یا پکین (Pekin Duck)
• نژاد موسکوی یا روسی (Muscovy Duck)
• نژاد روئن (Rouen Duck)
• نژاد آیلسبری یا آیلزبری (Aylesbury Duck)
• نژاد مالارد یا مولارد (Moulard Duck) دانست.

نژادهای تخم گذار یا دو کاربردی که هم تولید گوشت و هم تولید تخم مناسبی داشته باشند نیز تنوع نسبتاً بالایی دارند که مشهورترین آن ها شامل:

• نژادهای کمپبل (Campbell Duck)
• نژاد رانر یا دونده (رانر هندی/ Runner Duck)
• نژاد آنکُنا (Ancona Duck)
• نژاد باف یا بافز (Buffs Duck/ Orpington Duck)
• نژاد هارلکین یا ولزی (Welsh Harlequin Duck)
• نژاد زاغی یا مَگپای (Magpie Duck)
• نژاد ساکسونی (Saxony Duck)
• نژاد کایوگا (Cayuga Duck)

نکات خرید اردک

گرچه خریدوفروش اردک، مرغابی و غاز برای نگهداری کوتاه مدت و ذبح جهت مصرف گوشت آن ها رایج است، اما اگر پرورش هدفمند و سودآور این پرندگان مدنظر باشد، خرید جوجه یک روزه یا کم سن و سال از منابع معتبر و پرورش آن با نظارت و مدیریت مستقیم خود فرد ذی نفع مورد توصیه قرار گرفته است. به خصوص که می توان بر روی مزایای پرورش اردک (مرغابی اهلی) و غاز مانند طعم و بازارپسندی مطلوب گوشت و تخم، نیازهای تغذیه، مکان نگهداری و پرورش نسبتاً کمتر و کم هزینه تر در مقابل سایر ماکیان (به خصوص طیور صنعتی) سازگاری و مقاومت بیشتر در شرایط پرورش بومی (به خصوص اقلیم هایی مانند شمال ایران) نیز حساب کرد.

برای خرید جوجه اردک یا غاز بالغ جهت مصارف مورد نیاز خود می توان از نکاتی که توسط مشاورین متخصص پرورش طیور یا سایت ها و منابع ترویجی معتبر (کتاب ها، سی دی های آموزشی و...) ارائه شده، استفاده نمود. در خرید اردک، وسایل و اقلام مورد نیاز برای پرورش آن باید به نکاتی مانند هدف از پرورش و سودآوری هر کدام از محصولات در منطقه زندگی خود، نژاد انتخابی، اقلیم منطقه، ساختمان و وسایل الزامی برای پرورش، بازار فروش و... توجه نمود.

قیمت اردک

امروزه جوجه اردک ها یا اردک های بالغ از نژادهای متنوع در بازار و اینترنت با قیمت های متنوعی به فروش می رسند. حتی ممکن است اردک های با سن و نژاد یکسان نیز به قیمت های متفاوتی برای فروش ارائه شده باشند. نژاد، سن، شرایط و کیفیت پرورش و هزینه های آن، وزن عرضه به بازار با توجه به سن و جنسیت، فراوانی عرضه نسبت به تقاضا در یک منطقه، نوسانات قیمت اقلام مرتبط با تغذیه و پرورش و سایر عوامل تعیین کننده قیمت عرضه اردک ها در بازار هستند.

همیشه لزوما قیمت پایین تر نمی تواند به معنای سود بیشتر خریدار جوجه اردک ها یا اردک های بالغ از این معامله باشد، بلکه فصل مشترک قیمت و کیفیت (نقطه ای که قیمت و کیفیت به هم می رسند) باید ملاک باشد.

خرید اردک

با توجه به اینکه به خصوص در پرورش بومی و خانگی اردک اکثر نژادهای موجود ایران از نظر ویژگی های رفتاری و میزان تولید تفاوت چشمگیری با یکدیگر ندارند، باید تا آنجا که ممکن است مستقیماً خود فرد خریدار یا نماینده مورد اطمینان او برای مشاهده جوجه اردک ها یا اردک های بالغ حاضر شود و از طریق مشاهده حرکات و میزان سرحال بودن، ویژگی های ظاهری یا وزن کردن اردک های کاندید برای خریداری، واکسیناسیون طیور صورت گرفته، لمس عضله سینه و استخوان وسط سینه و... نسبت به خرید اقدام کند. بعد از آن می توان با رعایت شرایط لازمه برای حمل و نقل، آن ها را به محل نگهداری و پرورش انتقال داد.

همچنین، می توان با کمک گرفتن از یک مشاور مطمئن و مجرب که در مورد شاخصه های کیفی اردک ها و جوجه اردک ها اطلاع کافی داشته باشد، می توان با ضریب دقت و اطمینان بالاتر نسبت به خرید اردک اقدام نمود. سایت مرغابی نیز این امکان را فراهم نموده که با بررسی و مقایسه میان عرضه کنندگان مختلف و طیور عرضه شده توسط غرفه داران و انتخاب مشاورین مجرب در این سایت، با ضریب اطمینان بالایی نسبت به خرید اقدام نمود.