لیزین (لایزین)
اسیدآمینه لیزین (لایزین) یکی از مهم ترین اسیدهای آمینه محدودکننده یا ضروری برای دام و به ویژه طیور است و از طریق نهاده های طیور و نهاده های دام که عمدتاً منشأ گیاهی دارند (به خصوص ذرت و کنجاله سویا ) مقادیر محدودی از آن قابل تأمین است. در سال های اخیر که پتانسیل ژنتیکی دام ها و طیور در تولید و راندمان عملکردی افزایش روزافزون داشته، اهمیت تأمین اسیدهای آمینه ضروری مانند لیزین و متیونین در جیره های دام و طیور اهمیت بیش از پیش یافته است. به همین جهت است که صنایع خوراک دام طیور به سمت تولید صنعتی اسیدهای آمینه لیزین و متیونین به شکل نسبتاً خالص جهت افزودن به جیره ها رفته اند.
با گسترش تقریباً 20 برابری بازار جهانی اسید آمینه لیزین در طی دو دهه اخیر و افزایش وابستگی صنعت خوراک دام و طیور به این اسیدآمینه (به ویژه صنعت طیور) تخمین زده شده که سالانه مازاد بر 2 میلیون از اسیدآمینه لیزین در جهان تولید شده و تقاضای جهانی برای این اسیدآمینه ضروری و حیاتی در خوراک طیور همچنان رو به فزونی است. استفاده اصولی از اسیدآمینه لیزین در صنعت دام و طیور نیازمند کسب آگاهی کافی در مورد اهمیت و نقش این اسیدآمینه در سلامت و عملکرد دام و طیور، فرم های مختلف قابل استفاده در این صنعت، نحوه و میزان افزودن آن به کنسانتره مرغداری یا خوراک کامل طیور و سایر موارد مورد نیاز است.
لیزین طیور چیست؟
یکی از موارد مصرف در در جیره غذایی طیور لیزین است. لیزین طیور به عنوان یکی از اسید آمینه های مهم است که اهمیت بالایی در رژیم غذایی پرندگان دارد. پرندگانی مانند مرغ، بلدرچین، بوقلمون و اردک نیازهای خاصی در تغذیه خود دارند که یکی از اصلی ترین آن ها لیزین است.
افزودن لیزین طیور در جیره غذایی پرندگان باعث بهبود رشد، افزایش تولید تخم در مرغ های تخمگذار ، تقویت استخوان ها و افزایش بهبود سیستم ایمنی بدن شود. اسد آمینه لیزین یک عامل رشد مهم در طیور به حساب می آید. به عنوان مثال مصرف آمینه اسید لیزین برای پرورش مرغ گوشتی می تواند باعث کنترل بهتر و بهینه تر ترکیبات پروتئینی شود که به رشد بهتر و سلامتی طیور کمک می کند.
آمینه اسید لیزین به عنوان یک مکمل غذایی در صنعت دامداری و دامپروری نیز استفاده می شود که فواید بسیار زیادی به همراه دارد که در ادامه مطلب پیرامون این موضوع صحبت می کنیم.
فواید مصرف لیزین طیور در جیره غذایی
مصرف لیزین طیور و گنجاندن آن در جیره غذایی این حیوانات فواید بسیار زیادی به بدن آن ها می رساند که از مهم ترین آن ها می توان موارد زیر را نام برد:
تقویت عضلات
لیزین یکی از اسیدهای آمینه های اصلی بوده و نقش اساسی برای ساختار پروتئین های موجود در عضلات دارد. با افزودن لیزین به جیره غذایی طیور می توان رشد عضلات آن ها را تا میزان زیادی افزایش داد و همچنین سبب بهبود عملکرد تولیدی پرندگان می شود.
بهبود تخم های تولیدی
افزایش کیفیت تخم مرغ ها همیشه یکی از دغدغه های اصلی مرغداران و پرورش دهنگان است؛ از این رو لیزین می تواند برای آن ها نقش فرشته نجات را داشته باشد. لیزین می تواند تاثیر مثبتی روی کیفیت تخم های تولید شده داشته باشد. معمولا با فراهم کردن میزان صحیح و مقدار مناسب از لیزین می تواند تخم های با کیفیت تر و با وزن بهتری تولید کند.
ساختار استخوانی
از دیگر تاثیرات لیزین در بدن طیور، ساختار استخوانی است. شما می توانید با افزودن مقدار صحیحی از لیزین در جیره غذایی پرندگان، استخوان آن ها را تقویت کرده و مشکلات از این قبیل مانند شکستگی را کاهش دهید.
تقویت سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی بدن در تمامی جاندارن یکی از مهم ترین ارگان ها است که می تواند بسیاری از خطرات را دفع کرده و نقش طلایی در جلوگیری از بیماری ها داشته باشد. لیزین می تواند به عنوان یکی از عوامل برای تقویت سیستم ایمنی بدن پرندگان حاضر شود و در بهبود آن نقش اساسی داشته باشد.
اهمیت اسیدآمینه لایزین در تغذیه طیور
تحقیقات علمی بسیار گسترده ای در مورد نقش و اهمیت اسیدآمینه لیزین در تغذیه دام و طیور صورت گرفته است و در طیور که وابستگی کاملی به تأمین این اسیدآمینه از طریق خوراک مصرفی دارند نیز، مشاهده شده که این اسیدآمینه می تواند بر مؤلفه های مختلف و مهم تولیدی مانند وضعیت و کیفیت لاشه، تولید عضله سینه، میزان چربی احشایی، تولید و شاخصه های کیفی تخم مرغ و... تأثیرات قابل توجهی داشته باشد.
اهمیت اسیدآمینه لایزین به قدری در صنعت طیور مورد توجه قرار گرفته است که در استفاده از مفاهیم پایه ای مانند هضم ایلئومی استاندارد و نسبت ایده آل پروتئین در تغذیه طیور از اسیدآمینه لایزین به عنوان شاخص استفاده می شود تا نیازهای سایر اسیدهای آمینه نسبت به این اسیدآمینه بیان می شود. البته اهمیت اسیدآمینه لیزین در تغذیه طیور تنها به مرغ های گوشتی یا مرغ های تخم گذار و پولت ها محدود نمی شود و سایر طیور مانند بوقلمون، اردک ، بلدرچین و... نیز شامل اهمیت این اسیدآمینه در تغذیه می شوند.
در تغذیه طیور تنها تأمین میزان کافی از اسیدهای آمینه محدودکننده مانند متیونین، لیزین، آرژنین، ترئونین و... مهم نیست، بلکه نسبت تأمین آن ها نیز مهم است. به عنوان مثال، نسبت متیونین و لیزین در جیره جزو شاخص های اصلی و هم بالانس جیره و اسیدهای آمینه آن برای طیور است. می توان جهت تنظیم فرمول جیره طیور در سالن های مرغداری به شکلی که لیزین و متیونین و سایر اسیدهای آمینه محدودکننده با میزان و نسبت مناسب تأمین شوند از مشاورین متخصص و مجرب کمک گرفت.
لازم به ذکر است که گرچه در مورد دام های نشخوارکننده مانند گاو و گوسفند به دلیل تولید و تأمین اسیدهای آمینه محدودکننده به واسطه میکروارگانیسم های هم زیست با دام در شکمبه، تأمین اسیدآمینه لایزین و سایر اسیدهای آمینه محدودکننده از طریق جیره به اندازه طیور حساس به نظر نمی رسد اما در گروه هایی مانند دام های شیرده سوپر تولید که پتانسیل تولید اسیدهای آمینه ای مانند لیزین از پتانسیل تولیدی دام می تواند عقب بماند، تأمین مقادیری از این اسیدهای آمینه به شکل محافظت شده یا پوشش دار (با هدف جذب اسیدآمینه به شکل دست نخورده در روده باریک) در فرمول های مدرن و پیشرفته خوراک دام در برنامه قرار می گیرد.
دی لیزین و ال لیزین
اصولاً همه اسیدهای آمینه در فرم ایزومری L نسبت به فرم ایزومری D دارای زیست فراهمی و جذب و استفاده بهتری در دام و طیور هستند. البته فرم ایزومری D بعد از تبدیل به فرم L در بدن قابل استفاده است اما با توجه به انرژی که بدن صرف این تبدیل می کند، فرم ال-لیزین بیشتر مورد توجه مدیران سالن ها و نیروهای انسانی مسئول تنظیم و تولید خوراک قرار دارد. به ویژه در سال های اخیر با بهبود فن آوری های تولید اسیدهای آمینه به شکل صنعتی و افزایش سهولت، دسترسی و اقتصادی بودن تولید فرم اِل- لایزین، دیگر دسترسی به ال لیزین (L-lysine) سخت نبوده و به فرم غالب لیزین در بازار افزودنی های طیور تبدیل شده است.
از سوی دیگر در مورد اسیدآمینه لایزین مهم است که دو شکل عمده موجود در بازار یعنی ال - لایزین هیدروکلراید یا به بیان دیگر ال - لایزین منو هیدروکلراید و ال - لایزین سولفات نیز توجه شود. این دو فرم دارای محتوای لیزین متفاوتی هستند (معمولاً 5/98 درصد در فرم هیدروکلراید در مقابل حدود 65 درصد در فرم سولفات) و همچنین به دلیل نقش یون کلر در بالانس یونی که در گروه هایی مانند گله های تخمگذار (به خصوص به دلیل کیفیت پوسته تخم) مهم است، سولفات یا هیدروکلراید بودن لیزین می تواند مورد توجه خاص قرار گیرد.
لیزین طیوری
با توجه به مواردی که توضیح داده شد، عمدتاً لیزین غیرمحافظت شده یا غیر پوشش دار به فرم ال - لیزین هیدروکلرید یا ال - لیزین سولفات در بازار به عنوان لیزین طیوری شناخته و مورد استفاده است.
می توان با خواندن لیبل مشخصات روی بسته بندی یا اخذ گواهی آزمایش محصول از تولیدکننده یا نماینده آن یا فروشنده معتبر نسبت به اصالت محصول، مشخصات، خلوص و محتوای بسته بندی محصول لیزین طیوری یا دامی اطمینان حاصل نمود و این مشخصات را در بالانس جیره با استفاده از لیزین مورد استفاده قرار داد.
قیمت لیزین
قیمت گذاری لیزین موجود در بازار بر اساس مؤلفه های مختلفی مانند اعتبار و مبدأ برند تولیدکننده آن، کیفیت، فرم شیمیایی و خلوص محصول (دی یا ال یا هیدروکلرید یا سولفات)، پوشش دار بودن یا نبودن و... تعیین می شود.
البته با توجه به وارداتی بودن لیزین های طیوری و دامی موجود در بازار کشور، نوسانات نرخ ارز، تخصیص یا عدم تخصیص ارز دولتی یا نیمایی و توان واردات توسط واردکنندگان عمده این محصول نیز در قیمت آن بسیار مؤثر است که با عواملی مانند هزینه نگهداری، حمل و نقل و سایر هزینه ها تعیین کننده هزینه نهایی لیزین تا پای دستگاه میکس خوراک یا کنسانتره است.
خرید لیزین
با توجه به اهمیت اساسی اسیدهای آمینه محدودکننده ای مانند لیزین و متیونین در تغذیه دام و طیور (به ویژه طیور) و تنوع نسبی بالایی که این افزودنی های بسیار مهم خوراک در بازار دارند، بررسی و مقایسه بین برندهای مختلف لیزین و متیونین و تأمین کنندگان آن در کشور یا هر منطقه از آن دارای اهمیت بالایی است که صرف وقت برای این مهم کار بیهوده ای نیست و می تواند برای موفقیت در راه اندازی کسب و کار پرورش و تغذیه طیور و ادامه آن سرنوشت ساز باشد.
به ویژه با دسترسی روزافزون به بستر اینترنت در تقریباً همه جا و همه زمان، می توان از سامانه های جامع دام، طیور و آبزیان که اخیراً در کشور ایجاد شده اند و پتانسیل بالایی جهت مقایسه و بررسی بین تأمین کنندگان موارد مختلف مورد نیاز در صنعت دام و طیور ارائه می دهند، استفاده نمود. به ویژه اینکه وب سایت مرغابی به عنوان یک مرجع جامع موارد سخت افزاری و نرم افزاری مورد نیاز در صنعت دام و طیور، این امکان را می دهد که علاوه بر کالاهایی مانند لیزین و متیونین طیوری، خدمات مشاوره ای و خدمات آموزشی مورد نیاز هم به راحتی دردسترس قرار گیرند تا بهترین انتخاب ممکن حاصل شود.