رشد دام ها و رسیدن آن ها به وزن مطلوب (اصطلاحاً درشت و فربه شدن آن ها) آرزوی تمام افرادی است که اقدام به پرورش دام می کنند. همه فعالین عرصه پرورش دام این موضوع را می دانند که خوراک دام علاوه بر اینکه بزرگ ترین بخش هزینه روزانه گله ها است، یکی از پایه های اساسی پرورش موفق دام است و آن را یک نکته کلیدی برای موفقیت در کسب و کار خود می دانند. انتخاب بهترین مواد اولیه و اقلام خوراک دام یکی از دغدغه های اصلی دامداران است که هیچ وقت از اهمیت آن کاسته نمی شود. خوراک دام در فعالیت پرورش دام آنقدر مهم است که بسیاری از صاحب نظران آن را دروازه اصلی حصول موفقیت در پرورش دام می دانند.
نقش خوراک دام در تغذیه
تهیه آب و خوراک باکیفیت که نیازهای اساسی تغذیه ای دام را برآورده کند جزو الفبای اولیه پرورش دام در همه جای دنیا است. خوراک دام باید مجموعه متنوع و نسبتاً گسترده ای از نیازهای تغذیه ای به مواد مغذی اصلی و زیر مغذی ها را تأمین کند. نیاز دام ها به این موارد باید به شکل متعادل یا بالانس شده و هم خوان و هم زمان با یکدیگر (اصطلاحاً به شکل سینکرونایز) از طریق خوراک اختصاصی برای هر رأس یا هر گروه مشابه از دام ها (از نظر سن و مرحله زندگی، جنسیت، محصول تولیدی و شرایط خاص مانند بیماری ها برآورده شود.
گروه های اصلی مواد مغذی که از طریق خوراک باید تأمین شوند، شامل موارد زیر هستند:
- منابع انرژی (عمدتاً کربوهیدرات ها و چربی ها)،
- منابع فیبر حیاتی برای دام (عمدتاً کربوهیدرات های ساختمانی مانند سلولز و همی سلولز)،
- منابع پروتئین و اسیدهای آمینه (عمدتاً کنجاله ها و تفاله های دانه های روغنی و اسیدهای آمینه خالص سنتتیک و...)
- مواد معدنی (مانند کلسیم و فسفر و پتاسیم و آهن و... که نقش اساسی و ساختمانی در سلامت و رشد بدنی دارند)
- ویتامین ها (دو گروه اصلی ویتامین های محلول در آب و محلول در چربی، به ویژه آنها که در بدن ساخته نشده و تنها از طریق خوراک تأمین می شوند)
انواع خوراک دام باارزش بالا
با توجه به گروه های اصلی و حیاتی مواد مغذی که باید برای دام ها از طریق خوراک تأمین شوند، امروزه تعدادی از مواد خوراکی بیش از بقیه مورد توجه قرار دارند. به عنوان مثال، برخی مواد خوراکی مانند کنجاله سویا به دلیل محتوای بالای پروتئین خام و تأمین بخش بزرگی از اسیدهای آمینه ضروری برای دام، به عنوان مواد خوراکی دارای ارزش استراتژیک در صنعت دام جهانی و تأمین امنیت غذایی جامعه بشری از طریق محصولات دامی شناخته شده اند.
همین موضوع در مورد منابع انرژی اصلی جیره های رایج برای دام مانند ذرت دامی، جو دامی، پودر چربی دام و... صادق است. منابع فیبر جیره که برای خوراک دام حضور آنها حیاتی است (مواردی مانند یونجه، سیلاژ ذرت، کاه و...) نیز شامل این مواد خوراکی استراتژیک در صنعت دام می شوند.
مواد تشکیل دهنده خوراک دام
امروزه در پرورش صنعتی و مدرن دام، خوراک کامل دام یا بیان دیگر خوراک کاملاً مخلوط (TMR/Total Mixed Ration) به دو بخش اساسی تقسیم می شوند که با عنوان کنسانتره دامی و علوفه و سیلاژ (شامل علوفه خشک یا تر و سیلاژ شده) شناخته شده است. بخش علوفه ای عمدتاً گیاهان علوفه ای قابل کشت در مقادیر و گستره وسیع مانند یونجه و ذرت علوفه ای (عمدتاً به شکل سیلاژ در تغذیه دام استفاده می شود) و کاه باقیمانده از جدا نمودن دانه های غلات و سایر دانه های مورد استفاده در تغذیه انسان، دام و طیور از گیاه تولیدکننده آن را دربر می گیرد که تغذیه و پرورش دام بدون آنها اصولاً قابل تصور نیست.
مواد تشکیل دهنده بخش کنسانتره ای که بخش بزرگی از انرژی و پروتئین مورد نیاز دام های صنعتی و پرتولید جهان امروز را در برمی گیرد، عمدتاً دانه های غلات مانند ذرت، جو و تفاله ها یا کنجاله های حاصل از روغن کشی از دانه های روغنی مانند سویا، کلزا و... را شامل می شود که مکمل های ویتامینی یا معدنی یا ترکیب هر دو (ویتامینه – معدنی) و سایر افزودنی خوراک دام مانند پری بیوتیک ها، پروبیوتیک ها، ارتقادهنده های رشد (البته در کشورهای پیشرفته مصرف آن در صنعت دام و طیور رو به کاهش است) و... به آن افزوده شده و ترکیب متعادل و کاملی برای تکمیل بخش علوفه ای خوراک را ایجاد می کند.
خرید خوراک دام
تهیه و خرید خوراک دام یا اقلام مصرفی در تولید آن در کسب و کار پرورش دام نقش اساسی و بی بدیلی دارد. با توجه به اینکه بخش بزرگی از هزینه های یک کسب و کار پرورش دام سنگین گاو شیری یا گاو پرواری یا دام سبک (گوسفند یا بز) را خرید یا تهیه و تولید خوراک دام شامل می شود، دقت در انتخاب مواد خوراکی یا خوراک دام دارای بهترین کیفیت همراه با مناسب ترین قیمت ممکن با توجه به شرایط روز، شرط لازم و اساسی برای موفقیت اقتصادی و سودآوری یک واحد دامپروری است.
آگاهی کافی از علم جیره نویسی، فراسنجه های کیفی حیاتی برای خوراک دام و نوسانات قیمت نهاده های خوراک دام (مواد اولیه لازم برای ترکیب خوراک دام) باعث می شود که احتمال ضرر به سلامت و تولید دام ها و ضرردهی اقتصادی به حداقل ممکن برسد. به همین جهت است که یا باید خود دامدار احاطه کافی بر نحوه اصولی تصمیم گیری در مورد انتخاب و خرید خوراک دام یا مواد اولیه مورد استفاده در آن داشته باشد یا اینکه از مشاورین متخصص و مجرب یا سامانه های جامع مقایسه بین اقلام بازار کمک بگیرد.
یک سامانه جامع که برای فعالین عرصه دام جهت بررسی، مقایسه و تأمین مایحتاج مورد نیاز آنها با سهولت و تنوع بالا در دسترس است، وب سایت مرغابی است که در بخش صنعت دام آن می توان به طیف گسترده ای از اقلام متنوع و تأمین کنندگان این اقلام دسترسی یافت. نهاده های خوراک دام، خوراک دام آماده و سایر موارد مورد نیاز در تولید و تهیه خوراک دام در دسته بندی های مربوطه قرار گرفته اند تا به راحتی بتوان بهترین تصمیم ممکن را در مورد انتخاب از بین آنها اتخاذ نمود.
قیمت خوراک دام
به ساده ترین بیان ممکن، قیمت تمام شده خوراک نهایی دام (خوراکی که جلوی دام جهت مصرف قرار می گیرد) حداقل باید به گونه ای باشد که در کنار باقی هزینه های یک کسب و کار پرورش دام به مبلغی بیش از درآمدهای واحد دامپروری بالغ نشود (اصطلاحاً ضررده نباشد). از این جهت است که باید بتوان به خوبی خود را با نوسانات و شرایط بازار قیمت نهاده های یا قیمت خرید خوراک کامل در کنار قیمت فروش محصولات تولیدی (شیر، کود دامی و...) وفق داد. این موضوع نیازمند داشتن دسترسی روزانه به واقعی ترین قیمت ها و همچنین علم بالانس و تولید فرمول خوراک موردنیاز دام ها با توجه به قیمت و دسترسی به اقلام خوراکی است.
دسترسی به گستره متنوع و وسیعی از اقلام خوراکی و خوراک دام در بخش های مختلف زیرمجموعه صنعت دام در وبگاه مرغابی این امکان را می دهد که با جستجو در بین آنها بتوان بهترین قیمت و شرایط خرید و فروش را با توجه به شرایط خود انتخاب نمود. همچنین، مشاورین تغذیه و پرورش دام نیز جهت اخذ مشاوره در مورد بالانس اقتصادی جیره دام ها در سایت مرغابی به راحتی قابل جستجو و دسترسی هستند.