جدیدترین سیستم های انتقال دان و سیر تکاملی آن در تجهیزات مرغدار

گران ترین و حیاتی ترین جنبه در پرورش طیور، تغذیه است از این رو نحوه توزیع دان برای پرنده ها بسیار اهمیت دارد. استفاده از سیستم های انتقال دان مناسب ترین گزینه جهت تسهیل و تسریع حمل و نقل دان به داخل سالن های پرورش طیور است. در واقع با استفاده از این دستگاه خوراک مصرفی موردنیاز پرندگان به راحتی، به موقع و به صورت کاملاً بهداشتی در اختیار آن ها قرار می گیرد. هدف سیستم های انتقال دان تغذیه همه گله در مدت کوتاه و دریافت خوراک کافی توسط هر جوجه است؛ بنابراین، هر مرغ شانس یکسانی برای دریافت مقدار مساوی خوراک در آن واحد دارد. استفاده از نیروی انسانی برای مدیریت روزانه مزرعه، هزینه تولید را افزایش می دهد. همچنین مدیریت نادرست نیروی انسانی افزایش هدررفت خوراک، استرس گله و شیوع بیماری را در پی خواهد داشت. برای بهبود برخی از این چالش ها، سیستم های دان خوری خودکار توسعه یافته اند؛ بنابراین تولید بهینه مستلزم آن است که تجهیزات مدرن، کارآمد و آسان برای استفاده داشته باشند.

تجهیزات سیستم دان مزایای زیادی دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. تغذیه سالم و ایمن را تضمین می کند: دان خوری ها بادقت بالا طراحی می شوند تا اثرات عوامل خارجی را از غذا دور نگه دارند و آسیب های ناشی از شرایط نامساعد جوی را کاهش دهند. همچنین تضمین کننده خوراک عاری از رطوبت و میکروب هستند.

2. اطمینان از یکنواختی گله: یکنواختی گله با مصرف روزانه مرغ حاصل می شود. با فرض این که اساس تغذیه و کیفیت خوراک هر دو کافی باشد، مرحله بعدی اطمینان از توزیع یکنواخت مواد مغذی بین هر مرغ است. یکنواختی نامناسب گله بیشتر به دلیل کمبود دان خوری و توزیع نامناسب خوراک است. در دوره پرورش، یکنواختی خوب اغلب به این شکل تفسیر می شود که گله هایی با یکسانی یا یکنواختی وزنی کمتر از ۷۰ درصد کل جمعیت داخل سالن شروع بدی خواهند داشت و اثرات زیان باری می گذارد. گله هایی با بیش از ۸۰ درصد یکنواختی یا یکسانی نسبی وزنی، عملکرد بهتری خواهند داشت.

3. کاهش چشم گیر پرت دان: هنگام تغذیه دستی جوجه ها هدررفت خوراک افزایش می یابد. سیستم های مدرن دان خوری تضمین می کنند که از تمام خوراک استفاده می شود و همه پرندگان این فرصت را دارند که سیر شوند. عدم تغذیه دستی به معنای زمان بیشتری برای صرف سایر کارهای مهم است.

4. کاهش تردد به داخل سالن
5. حفظ شرایط قرنطینه

هر ابزاری که به منظور توزیع دان در واحدهای مرغداری به کار گرفته می شود دان خوری اطلاق می شود. همه انواع دان خوری ها باید بتوانند حجم کافی دان را با کمترین آلودگی به طور یکسان در اختیار همة جوجه ها قرار دهند. یکی از مهم ترین ویژگی های دان خوری این است که از هدررفت دان جلوگیری نماید؛ زیرا هدررفتن دان مرغ در سالن ها در هنگام دان خوردن و تغذیه مرغ ها در بلندمدت هزینه های جاری سالن ها را افزایش داده و موجب خسارت می شود و بازدهی سالن های پرورش مرغ را کاهش می دهد.

در گذشته از گلدان ها، حلبی ها یا ظروفی که بر اساس اختراعات پرورش دهندگان ساخته می شد، به عنوان دان خوری طیور استفاده می شد. از آنجایی که ظروف ذکر شده در فضای باز قرار می گرفتند، در هنگام شرایط جوی نامناسب با نفوذ آب باعث کاهش کیفیت دان می شدند.

مشخصات دان خوری مرغ مناسب:

• جلوگیری از هدررفتن خوراک
• شستشو و ضدعفونی آسان
• دسترسی آسان و توزیع یکنواخت دان برای پرنده
• ارتفاع آن برای سنین و جثه های مختلف پرنده قابل تنظیم باشد .

انواع دان خوری مرغ

به طور کلی در سالن های مرغداری دان خوری ها به دو دسته دان خوری دستی و اتوماتیک تقسیم می شوند. در دان خوری های اتوماتیک توزیع دان بدون دخالت مستقیم نیروی انسانی و بسته به نوع دان خوری از طریق زنجیر انتقال دهنده دان، لوله های انتقال دهنده دان و واگن های پخش دان انجام می شود. در دان خوری های دستی، تمامـی عملیـات اعم از پرکـردن، خالی کـردن، شست و شـو و ضدعفونـی آن هـا را نیـروی کارگـر انجـام می دهـد.

دان خوری های اتوماتیک:

با اهلی شدن مرغ و حیوانات، استفاده از دان خوری های اتوماتیک به عنوان یک گزینه بسیار محبوب و قابل اعتماد در بین مرغداران موردتوجه قرار گرفته است.

دان خوری ناودانی زنجیری

دان خوری ناودانی زنجیری متداول ترین دان خوری خودکار در مزارع پرورش جوجه های گوشتی به شمار می رود. این نوع دان خوری از یک مخزن یا هاپر که معمولاً در داخل و یا خارج از لانه قرار می گیرد (پرکردن مخزن یا به شیوه دستی است و یا به وسیله لوله ای که به تانکرهای اصلی ذخیره غذا در خارج سالن وصل است، صورت می گیرد)، ناودان طولی، زنجیر متحرک توزیع دان، سرند غربال و موتور تشکیل شده است. فعالیت موتور، موجب به حرکت در آمدن زنجیر در داخل ناودان دان خوری و عبور آن از زیر مخزن حاوی دان می شود. عبور زنجیر از کف باز این مخزن، با برداشت دان توسط حلقه های زنجیر متحرک و انتقال آن به داخل ناودان دان خوری موجب توزیع دان در دان خوری می گردد. از آنجایی که ناودان دان خوری به شکل U، طول سالن را پوشش می دهد، یکبار دورزدن زنجیر، دان را در سراسر سالن توزیع می کند. معمولاً جنس دان خوری های زنجیره ای از ورق گالوانیزه ضدزنگ است.

دان خوری زنجیری سیستم کارآمدی برای توزیع سریع دان است و با حذف نیروی انسانی، تنش های وارد شده به گله و گرد و غبار ایجاد شده را تا حدی بسیار زیادی کاهش می دهد. به منظور کاهش هدررفت دان، ارتفاع دان موجود در تراف ها از طریق تنظیم دان در هاپر کنترل شود و ارتفاع ناودان دان خوری متناسب با سن جوجه ها تغییر کند که می بایست در ارتفاعی برابر با سطح پشت جوجه ها قرار داشته باشد. بر این نوع دان خوری نقاط ضعفی نیز وارد است.

یکی از معایب دان خوری زنجیری عدم توزیع یکنواخت دان در طول سالن می باشد. در صورتی که دان به شکل آردی باشد، این فرصت برای جوجه های ابتدای سالن نسبت به جوجه های انتهای سالن به وجود خواهد آمد که دان را انتخاب شده برداشت کنند و در نتیجه دریافت یکنواخت از تمامی اجزای دان توسط افراد گله اتفاق نمی افتد. جهت غلبه بر این مشکل بهتر است اولاً دان یکدست تر باشد و در صورت امکان از خوراک پلت شده استفاده گردد. دومین نقطه ضعف این نوع سیستم توزیع دان، آلودگی دان با مدفوع و بستر و انتشار عوامل بیماری زا است. همچنین امکان استفاده از این نوع دان خوری برای کل دورة پرورشی در جوجه های گوشتی وجود ندارد.

دان خوری بشقابی اتوماتیک

این دان خوری ها مخصوص پرورش درون بستر هستند. به این صورت که دان به وسیله حلزونی یا زنجیر درون لوله هایی از مخزن خوراک به درون سالن انتقال می یابد .این سیستم توزیع دان از بشقاب های پنجره دار که به لوله های انتقال دهنده دان متصل هستند تشکیل شده است. با توجه به این که در هر بشقاب توزیع دان به صورت یکسان صورت می گیرد. این مسئله مانع از دریافت انتخابی دان توسط پرنده می شود. در صورت تجهیز سالن به دان خوری بشقابی خودکار، بهتر است از دان پلت استفاده شود. از نقاط ضعف این نوع دان خوری ها ایجاد گردوخاک در هنگام فعال شدن سیستم توزیع دان در بشقاب ها است. برای کاهش این معضل باید از آسیاب کردن بیش از حد دان اجتناب کرد و افزودن روغن کافی به جیره را مدنظر قرار داد.

از دان خوری بشقابی اتوماتیک می توان از همان ابتدای دوره پرورش استفاده کرد. بشقاب ها دارای اشکال مختلفی بوده و بسته به سن جوجه ها ابعاد متفاوتی دارند. ارتفاع لوله های توزیع دان و بشقاب ها متناسب با سن جوجه ها افزایش می یابد به طوری که با سطح پشت جوجه ها تنظیم می شوند. میزان استفاده از بشقاب های این دان خوری اتوماتیک در طول سالن به اندازه سالن و تعداد پرندگان بستگی دارد به طوری که برای یک سالن ۱۲ متری معمولاً از دو ردیف دان خوری و برای سالنی با عرض ۱۵ متر ۳ ردیف استفاده می گردد همچنین معمولاً به ازای هر ۵۰ قطعه جوجه گوشتی یک دان خوری بشقابی با قطر ۳۵ سانتی متر لازم است .

ویژگی های یک بشقاب دان خوری خوب

• قابلیت نصب و بهره برداری آسان
• قابلیت استفاده برای جوجه های یکروزه و چند روز اول ورود به سالن
• قابلیت شستشو و ضدعفونی آسان
• قابلیت تنظیم ارتفاع
• مقاومت در برابر مواد شوینده (به ویژه شوینده های شیمیایی) و مقاومت در برابر ضربه و شکستگی

دان خوری های دستی

دان خوری بشقابی

این نوع دان خوری به شکل بشقاب یا سینی گرد در ابعاد مختلف و از جنس پلاستیک ساخته می شود. به دلیل علاقة جوجه ها به رنگ قرمز، رنگ این دان خوری ها معمولاً قرمز است. دان خوری های بشقابی به اولین دان خوری مورداستفاده جوجه ها از یک روزگی تا اواخر هفته اول پرورش جوجه های گوشتی می توانند به کار گرفته شوند. از محاسن این نوع از دان خوری ها قیمت ارزان و سهولت استفاده جوجه ها از دان خوری است. نقاط ضعف این نوع دان خوری استفاده نادرست، آلودگی دان به مدفوع و تمایل برخی جوجه ها به خوابیدن درون بشقاب ها است. از آن جایی که تمامی انواع دان خوری هایی که در هفته اول پرورش به کار می روند، به گونه ای هستند که جوجه درون آن ها وارد شده و تغذیه می کند و اصولاً در این سنین نمی توان جوجه را از ورود به دان خوری منع کرد، اما باید با محدودکردن دان و افزایش وعده های دان دهی تعداد دفعات پاک سازی را افزایش داد. این امر موجب تشویق جوجه ها به مصرف دان و مانع از خوابیدن جوجه در دان خوری می شود.

دان خوری سطلی یا سیلویی

این نوع دان خوری متداول ترین دان خوری دستی در سطح مزارع گوشتی است. معمولاً از مخزن استوانه ای ذخیره دان، سینی یا بشقاب و میله فلزی عمودی تشکیل شده اند. دان خوری سطلی از طریق قلاب متصل به میله فلزی عمودی آن ها از سقف آویزان شده و از اواخر هفته اول به تدریج جایگزین دان خوری بشقابی می شود. در طراحی این دانخوری علاوه بر تعبیه قلابی در بالای آن که می توان از آن به صورت آویز استفاده کرد و ارتفاع آن را با توجه به سن، قد و نوع پرنده تنظیم نمود، می توان همانند دیگر دان خوری های دستی از آن در بستر نیز استفاده کرد.

ارتفاع این دان خوری باید مرتباً با ارتفاع پشت جوجه ها تنظیم گردد. از مزایای این نوع دان خوری افزوده شدن دان از بالا به آن بوده که دان قدیمی تر از پایین توسط جوجه ها به مصرف می رسد، لذا همیشه ابتدا دانی که زودتر وارد دان خوری گردیده است مصرف می شود. این مسئله از باقی ماندن دان در دان خوری و فساد آن ممانعت می کند. با افزایش جوجه ها و لزوم استفاده از دان با سایزهای مختلف، می بایست فاصلة بین مخزن استوانه ای دان با بشقاب کف افزایش داده شد. به طور معمول هر دان خوری سطلی، برای تغذیه ۴۰ قطعه جوجه کافی است. بهتر است نصب دان خوری های سطلی در سالن هایی که عرضی کم تر از ۱۱ متر دارند در دو ردیف و برای سالن هایی با عرضی بیش تر از آن در سه ردیف صورت می گیرد.

دان خوری کاغذی

امروزه از رول های کاغذی جهت افزایش سطح توزیع دان استفاده می شود. از این رو باید ۲۵ درصد سطح سالن را با کاغذ های مخصوص پوشاند .توزیع دان بر روی رول های کاغذی در اواسط هفته اول متوقف می گردد. از آن جایی که جوجه ها باید در اولین ساعات حساس، به نیازهای اولیه خود دسترسی آسان و سریعی داشته باشند، توصیه می شود که ۷۵ گرم از خوراک پرنده روی رول های کاغذی توزیع شود و این سفره ها در دو طرف خطوط آب خوری ها قرار داده شوند. علاوه بر این، تغذیه جوجه روی کاغذها باید برای سه روز اول دوام داشته باشد، بنابراین کاغذها باید ضخامت کافی داشته باشند.

حرکت جوجه ها روی رول های کاغذی باعث تولید صدا شده در نتیجه توجه جوجه های دیگر را به خود جلب می کند و باعث تحریک جوجه ها به خوردن آب و دان می شود. استفاده از کارتن های حمل جوجه در روزهای ابتدایی پرورش توصیه نمی شود. این کارتن ها علاوه بر این که موجب افزایش دررفتگی پا به دلیل لیز خوردن جوجه ها می شوند، حاوی مدفوع جنینی متعلق به جوجه های وازده هستند که با انتقال عوامل بیماری زا مشکلات فراوانی را در گله به وجود می آورند.

دان خوری ناودانی (تراف)

ظاهر دان خوری های ناودانی همانند ناودانی است که به صورت افقی و با پایه روی زمین قرار گرفته که خوراک به شکل دستی در آن ریخته می شود. دان خوری ناودانی در اندازه ها و ابعاد مختلف با توجه به نیاز مرغداری ساخته می شود که طول آن از ۸۰ سانتی متر و عرض آن ۱۰ سانتیمتر برای تغذیه جوجه ها شروع شده و برای مرغ های تخم گذار عرض آن به ۲۰ سانتی متر هم می رسد. جنس آن ها معمولاً ورق گالوانیزه است. با آویزان کردن دان خوری از سقف با کمک طناب از دو انتهای آن می توان ارتفاع متناسب با سطح پشت جوجه را ایجاد کرد.

میله چرخان روی دان خوری ناودانی از وارد شدن مرغ به داخل دان خوری جلوگیری کرده و از ریخت و پاش دان تا حدود زیادی جلوگیری می کند. این میله چون ثابت نبوده و حول محور خود می چرخد، از نشستن پرنده روی آن ممانعت می کند. لبه دار بودن کفی این دان خوری مانع از ریختن دان به بیرون می شود. از نقاط ضعف این نوع دان خوری، آلودگی زیاد با مدفوع است؛ بنابراین با تنظیم ارتفاع می توان از آلودگی آن با مدفوع کاست. با توجه به این که پرکردن این دان خوری از بالا صورت می گیرد این احتمال وجود دارد که دان قدیمی تر در کف ناودان باقی مانده و کهنه و فاسد شود. برای رفع این مشکل، لازم است تا زمانی که دان در دان خوری موجود است از افزودن دان جدید به آن اجتناب کرد و یا دان قبلی را تخیله کرد و بعد از افزودن دان جدید مجدد دان قبلی را به آن افزود. در صورت استفاده از دان خوری ناودانی برای جوجه های گوشتی به ازای هر جوجه حداقل ۵ سانتی متر از طول دان خوری را باید در نظر گرفت.

استفاده از روش خوراک دهی با دان خوری های دستی در مرغداری های بزرگ، نیاز به تعداد زیاد کارگر دارد و مدت زمان زیادی نیز صرف غذادهی در هر وعده خواهد شد. این انتخاب نادرست باعث هدررفتن بخشی از خوراک و خارج شدن شرایط پرنده ها از شرایط مطلوب می شود و در نتیجه رشد غیریکنواخت جوجه ها را به دنبال دارد، بنابراین در مرغداری ها از دان خوری های اتوماتیک نظیر دانخوری زنجیری یا دان خوری بشقابی (دانخوری بشقابی اوگر) استفاده می شود. از مزایای دانخوری بشقابی اتوماتیک، نیاز کمتر به نیروی کارگری، بهبود ضریب تبدیل و افزایش عملکرد پرنده به دلیل توزیع یکنواخت خوراک است.

با توجه به این که انواع مختلفی از سیستم های دان خوری و انتقال دان در بازار موجود است، علاوه بر این که بررسی و مقایسه بین آن ها به طور کامل و جامع جهت انتخاب درست موردنیاز است، اخذ مشاوره تخصصی در این مورد نیز یک نیاز اساسی است. وب سایت و اپلیکیشن مرغابی این امکان را به طور کامل و جامع و به سهولت در اختیار فعالین عرصه صنعت طیور قرار می دهد تا بهترین انتخاب ممکن با توجه به شرایط هر فارم صورت گیرد.