درخشش پوست اسب
ایجاد بهترین شرایط و کیفیت پوشش بدنی (پوست و موی پوشاننده بدن اسب) صرفاً برای زیبایی اسب و کاربردهایی مانند مسابقات زیبایی مهم نیست، بلکه درخشش و سلامت پوشش بدنی اسب می تواند بازتابی از سلامت درونی اسب باشد و بهترین عملکرد حفاظتی پوست از بدن اسب (به عنوان اولین سد دفاعی بدن) را حاصل کند. درخشش و سلامت پوست می تواند تحت تأثیر عوامل بسیار متنوع بیرونی و درونی قرار گیرد که شناخت آنها جزو پیش نیازهای اساسی رسیدن به بهترین شرایط و کیفیت پوشش بدنی اسب و درخشش و زیبایی آن است.
بسیاری از منابع مکتوب و موجود در فضای اینترنت در بیان اهمیت سلامت و درخشش پوست و پوشش بدنی اسب این جمله را عنوان نموده اند که یک ظاهر بدنی براق و زیبا و سالم می تواند بهترین نشانه و گواهی اولیه بر سلامت عمومی اسب باشد. در راستای همین اهمیت بالایی که سلامت و درخشندگی پوست و موی اسب دارد و شناخت مهم ترین موارد مؤثر بر آن، در ادامه مقاله شرحی از این موارد ارائه خواهد شد.
-
تغذیه مناسب
بسیاری از منابع معتبر علمی و متخصصین امر پرورش و تغذیه اسب بر این اعتقاد هستند که اولین شرط لازم برای داشتن یک پوشش بدنی (اصطلاحاً کٌت) براق، زیبا و سالم بر بدن اسب را یک جیره غذای مناسب و متعادل (شامل مقادیر کافی از تمام مواد مغذی مورد نیاز اسب) در برمی گیرد. اگر مقصود این باشد که نیازهای تغذیه ای داشتن یک پوشش یا کُت براق و سالم به طور کلی دسته بندی شوند، مواردی مانند جیره بالانس یا متعادل، علوفه دارای کیفیت مناسب و بالا، روغن های خوراکی اسب و اسیدهای چرب مفید و ضروری، عناصر معدنی ضروری و به ویژه عناصر روی و مس و...، ویتامین های ضروری و به خصوص بیوتین و ویتامین E و اسیدهای آمینه ضروری را شامل می شود. شرح مختصری از این موارد از قرار زیر است:
-
اسب هایی که جیره غذایی آنها اسیدهای چرب ضروری و مفید را در مقادیر لازمه تأمین نمی کند، اغلب با کیفیت ضعیف پوست و مو دست و پنجه نرم می کنند. به خصوص اسیدهای چرب اُمگا-3 و اُمگا-6 که در بدن تولید نمی شوند و نقش مهمی در سلامت و درخشندگی پوست اسب ها دارند و خواص ضدالتهابی بالایی دارند را باید با دقت بالایی در جیره اسب ها تأمین نمود.
مطالعه بیشتر: بهترین روغن خوراکی اسب
- تأمین میزان کافی از ویتامین های مختلف و به ویژه ویتامین بیوتین (از گروه ویتامین های B) و ویتامین E برای تولید کراتین پوست و مو و حفاظت سلولهای پوستی در برابر تنش اکسیداتیو (ویتامین E یک آنتی اکسیدان قوی است) نقش دارند. بیوتین در علوفه باکیفیت و به وسیله میکرواگانیسم های روده بزرگ تولید می شود و ویتامین E در علوفه تازه (چرای اسب در مرتع) قابل تأمین است که در اسب های دچار عدم دسترسی به علوفه تازه توصیه می شود از طریق مکمل های مربوطه تأمین شود.
- مس و روی جزو عناصر کمیاب یا trace minerals هستند که برای سنتز کراتین (عمده ترین ساختار پروتئینی مو) مورد نیاز هستند. کراتین نقش مهمی در تشکیل اپیدرم یا لایه بیرونی مو، پوست و ناخن (در اسب ها سُم ها) دارد. این عناصر که فرم آلی آنها بهتر به تأمین نیاز این مواد معدنی کمک می کند در سنتز ملانین (رنگدانه مسئول رنگ های عمده پوشش بدن اسب ها مانند سیاه، قهوه ای، خاکستری و...) نقش مهمی دارند. برای تأمین اصولی و مطمئن عناصر مس و روی باید به نسبت آنها با یکدیگر و با عنصر آهن نیز در جیره توجه شود.
- اسیدهای آمینه که واحدهای ساختمانی سازنده پروتئین های بدن هستند برای تشکیل ساختار سالم و قدرتمند پوست و مو ضروری هستند. به خصوص اسیدهای آمینه ای مانند لیزین (نقش در سنتز کلاژن و الاستین پوست)، متیونین و ترئونین که در جیره های رایج اسب ها می توانند دچار کمبود باشند را باید مورد توجه قرار داد. سایر اسیدهای آمینه مؤثر در سلامت و کیفیت پوست و مو مانند فنیل آلانین و تیروزین (هر دو در تولید ملانین نقش دارند) و سیستئین (همراه با متیونین در تولید کراتین نقش دارند) را نیز باید در بالانس جیره اسب ها مورد توجه قرار داد.
به هر حال علوفه پایه اساسی جیره اسب را شامل می شود و علوفه باکیفیت منبع مناسب انرژی، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای یک پوشش بدنی درخشنده و سالم است. همچنین، از جمعیت مناسب میکروارگانیسم های دستگاه گوارش (در اسب کولون یا روده بزرگ مدنظر است) حمایت می کند که خود نقش مهمی در تأمین مواد مغذی مورد نیاز پوست و موی اسب دارند.
-
اسب هایی که جیره غذایی آنها اسیدهای چرب ضروری و مفید را در مقادیر لازمه تأمین نمی کند، اغلب با کیفیت ضعیف پوست و مو دست و پنجه نرم می کنند. به خصوص اسیدهای چرب اُمگا-3 و اُمگا-6 که در بدن تولید نمی شوند و نقش مهمی در سلامت و درخشندگی پوست اسب ها دارند و خواص ضدالتهابی بالایی دارند را باید با دقت بالایی در جیره اسب ها تأمین نمود.
-
استفاده از مکمل اسب مناسب
همان طور که در بخش قبلی مشاهده شد، بخشی از مواد مغذی مورد نیاز پوست که در بالا عنوان شد در جیره های عادی و رایج اسب ها می توانند دچار کمبود در تأمین یا عدم بالانس بودن تأمین آنها شوند. کنسانتره اسب و مکمل های اسب در بازار خوراک اسب وجود دارند که فرمول آنها جهت پر کردن خلأهای تغذیه ای در تأمین این مواد مغذی بالانس شده است. معمولاً این مکمل ها با عنوان مکمل تخصصی پوست و موی اسب شناخته می شوند یا مواردی مانند مکمل های روغنی حاوی اُمگا-3 و دیگر موارد مورد نیاز به طور مجزا تهیه شده و ترکیبی مناسب از آنها در جیره لحاظ می شود.
مطالعه بیشتر: راهنمای جامع در مورد کنسانتره اسب: ارزیابی ترکیبات، مزایا و مصرف بهینه
-
تمیزی و مراقبت های لازم
پس از تأمین احتیاجات تغذیه ای، نظافت یا قشوی روزانه به عنوان یکی از مهم ترین و پایه ای ترین کارهای روزانه یک اسب در نظم، درخشش و زیبایی پوشش بدن اسب ها نقش بسیار مهمی دارد. پیروی از یک برنامه مناسب و منظم قشو کردن یا برس کشیدن روی بدن اسب (معمولاً روزانه 30 دقیقه برس کشیدن یا قشوی بدن اسب توصیه شده است) می تواند همراه با استفاده از برس ها و سایر وسایل مناسب برای قشوی اسب در کنار مواد مناسب و مخصوص استفاده در این فرایند باعث بهبود چشمگیری در سلامت و کیفیت پوشش بدنی اسب ها شود.
برس کشیدن بدن اسب ها با ابزار و روش مناسب می تواند گردش خون را در پوست تحریک کرده و علاوه بر زدودن سلول های مرده پوست و مواد زائد، چربی پوست یا مواد استفاده شده در برس کشی را در سراسر آن پخش کند. یک فرایند قشو کردن یا برس کاری با روش درست و ابزار دارای نوک نرم و انعطاف پذیر از جنس مواد مناسب می تواند علاوه بر عدم اختلال در حس راحتی نواحی حساسی مانند صورت و پاها، حتی باعث ایجاد حس خوبی در اسب ها شود (بهبود رابطه اسب با مسئول نگهداری از آن و کاهش اثر تنش های محیطی وارد شده به اسب).
حفاظت از پوست اسب در برابر عوامل محیطی مانند سرما و برودت شدید با استفاده از ابزار مناسبی مانند بدن پوش های تخصصی اسب نیز علاوه بر حفظ سلامت عمومی اسب در حفظ سلامت پوست به طور قابل توجهی مؤثر است. سرما و برودت شدید می تواند به ویژه وقتی در اقلیمی سرد و خشک رخ دهد باعث خشکی، ترک خوردگی و در نتیجه آسیب به سلامت و درخشندگی یا کیفیت پوست شود. همچنین محافظت از پوست و پوشش بدنی اسب در مقابل انگل ها و عوامل مزاحم پوستی را نیز نباید مورد غفلت قرار داد که به مشاوره دامپزشکی و در نظر تدابیری در ساختمان محل نگهداری و استراحت اسب ها و مواردی دیگر نیازمند است.
-
استفاده از داروهای مخصوص پوست
برخی بیماری های درگیرکننده پوست در اسب ها می توانند باعث آسیب های حتی جدی به کیفیت، سلامت و درخشندگی پوست اسب ها شوند. بررسی و نظافت مداوم و منظم پوشش بدن اسب ها در برنامه روزانه قشو کردن اسب ها می تواند باعث شناسایی زخم ها یا عوارض پوستی جزئی و پنهان و درمان به موقع جهت جلوگیری از جدی شدن یا عفونی شدن آنها شود.
بیماری های پوستی رایج در اسب ها مانند عارضه رنگین کمانی (Rainrot or Rain scald)، کچلی ناشی از قارچ های پوستی، درماتیت یا شوره پوستی و زگیل هایی مانند پاپیلوما و... می توانند در صورت عدم رسیدگی مناسب و به موقع موجب آسیب جدی به پوست اسب شوند. در صورت مشاهده هر گونه از این موارد با دامپزشک مشورت شود تا با اقدامات درمانی از جمله تجویز داروها، پمادها، برداشتن با جراحی، آنتی بیوتیک ها یا کورتون ها، روغن های مناسب یا اقدامات بهداشتی، ضدعفونی و.... نسبت به رفع آن قبل از آسیب جدی به حیوان اقدام شود.
-
اطمینان از سلامت گوارشی اسب
شاید تصور شود که عملکرد و سلامت دستگاه گوارشی نقش عمده ای در سلامت پوست و موی اسب ها ندارد، اما یکی از پایه های اصلی حفظ و بهبود سلامت و کیفیت پوشش بدنی اسب ها حفظ سلامت دستگاه گوارش است. مشکلات گوارشی مانند زخم معده، دیس بیوز (به هم خوردن ترکیب مناسب میکروارگانیسم های دستگاه گوارش)، کولیک و... می تواند مانع جذب و تولید مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت پوست از طریق دستگاه گوارش شوند.
این بخش مستلزم موارد پایه ای مانند تأمین خوراک و آب باکیفیت و کافی و خوراک دهی اصولی، تعامل مؤثر و مداوم با متخصص تغذیه اسب و دامپزشک مجرب و متخصص اسب و استفاده از داروها یا مکمل های مناسب جهت حفظ یا بهبود سلامت دستگاه گوارش مانند مکمل های حاوی پری بیوتیک ها، آنزیم های گوارشی یا توکسین بایندرها (جلوگیری کننده از تاثیر سموم کپک ها و قارچ های مضر) و... است. همچنین، در مورد انگل های سیستم گوارشی که می توانند در اسب ها شایع باشند و روش های پیشگیری یا درمان آنها نیز باید دقت کافی را به کار برد. کسب مشاوره دامپزشکی لازمه می تواند بسیار کمک کننده باشد و جلوی آسیب های ناشی از انگل های گوارشی به سلامت و عملکرد دستگاه گوارشی را بگیرد.
-
تأثیر انجام حرکات تمرینی
علاوه بر اسب های ورزشی، در اسب های دیگر نیز ورزش در فضای باز و قرار گرفتن در معرض نور خورشید علاوه بر افزایش شادابی و نشاط اسب ها و بهبود سلامت و عملکرد عضلانی و سلامت عمومی آنها می تواند در تأمین ویتامین D بسیار مؤثر باشد. خود ویتامین D از طریق تأمین آبرسانی یا هیدراتاسیون مناسب در پوست و محافظت در برابر آسیب نور شدید خروشید به پوست می تواند برای پوست هم مفید باشد. افزایش گردش خون محیطی ناشی از فعالیت بدنی نیز می تواند باعث بهبود سلامت پوست شود.
البته باید به خراشیدگی ها، تجمع بیش از حد گِل بر پوست اسب و عفونت های پوستی باکتریایی و قارچی در فعالیت های بدنی روزانه اسب ها نیز توجه نمود. با توجه به میزان فعالیت روزانه و تمرین و تحرک در فضای باز باید پوست اسب را تمیز و خشک نگه داشت. اگر کثیفی و گل آلودگی بیش از حد باشد می تواند از شامپوهای ملایم مخصوص اسب ها نیز برای شستشو و نظافت پوست استفاده نمود.
-
ژنتیک و سلامت پوستی اسب
برخی نقایص ژنتیکی وجود دارند که بر سلامت پوست تأثیر جدی از خود برجای می گذارند. به عنوان مثال یک بیماری ارثی در برخی نژادهای اسب مانند نژاد کوارتر آمریکایی وجود دارد (نام مخفف HERDA) که تولید کلاژن یا الاستین پوست به سمت غیرطبیعی پیش می رود و باعث ایجاد لکه ها یا نواحی بزرگی از پوست شُل، کشیده یا ضعیف در برابر آسیب ها می شود. در این عارضه زخم ها یا دیر بهبود می یابند یا به طور کامل بهبود نمی یابند.
نقایص ژنتیکی دیگری نیز در اسب ها مشاهده می شوند که مستقیماً باعث آسیب پوستی می شوند. به عنوان مثال، سندروم Epidermolysis Bullosa یا بیماری پروانه ای که در هر سه نوع موجود از آن (در برخی نژادهای اسب بلژیکی و آمریکایی مشاهده می شوند) ایراد ضربه های جزئی بر پوست نیز می تواند منجر به تاول هایی شود به سرعت پاره شده و زخم های ناخوشایندی به جای می گذارند. این تاول ها می توانند در بدو تولد وجود داشته باشند یا در هفته های اول زندگی کره اسب ها به وجود آیند و شدیدترین تاولها در قسمت پایینی ساق پا (با زدن سُم به زمین)، دهان و صورت و برخی نواحی دیگر به وجود می آیند.
اختلالات پوستی مادرزادی دیگری مانند آپلازی یا نارویش یا عدم تکوین مادرزادی پوست، لکه ها یا خال ها و ناحیه های ناقص و غیرطبیعی پوست به دلیل مادرزادی، سینوس ها یا کیست های درموئید (در نژاد تروبرد)، کیست های فولیکول مو با رشد غیرطبیعی، زالی یا آلبینیسم و.... در اسب ها می توانند رخ دهند. راه اصلی و کارآمد مبارزه با این موارد را می توان در اصلاح و به گزینی ژنتیکی جستجو کرد، به طوری که با حذف اسب های دارای این عارضه ها از روند تولیدمثل و ایجاد کره اسب های نسل بعدی احتمال بروز مجدد آنها را در نسل های بعدی پله به پله به میزان صفر نزدیک کرد. درمان تعدادی از این عوارض نیز با درمان های دامپزشکی جهت داشتن یک کیفیت زندگی و سلامت پوست حداقل تا حدی قابل قبول می تواند انجام شود.
مطالعه بیشتر: هر چیزی که باید درباره آنفولانزای اسبی بدانید!
جمع بندی
حفظ سلامت پوست و درخشش یا زیبایی ظاهر بدن اسب اهمیت خاص خود را دارد که تحقق آن نیازمند بهره مندی از دانش فنی لازم و ابزار و مواد لازم برای انجام کارهای لازمه است. وب سایت و اپلیکیشن مرغابی تأمین کنندگان و تولیدکنندگان مختلف را در گروه های مختلف اقلام و لوازم اسب، مواد مختلف لازم در تغذیه و سایر امور اسب و خدمات مشاوره ای یا موارد آموزشی لازم در صنعت اسب در یک سامانه جامع گرد هم آورده است تا فعالین عرصه صنعت اسب بتوانند به سهولت به بررسی و مقایسه بین آنها پرداخته و احتیاجات خود را (از جمله موارد مرتبط با سلامت پوست و زیبایی اسب ها) با بهترین کیفیت و قیمت ممکن تهیه نمایند.
