تغذیه سگ نگهبان
تربیت سگ نگهبان (اصطلاحاً سگ گارد/Guard Dog) به دلیل حساسیت وظیفه ای که این سگ ها بر عهده دارند، بسیار تخصصی و مهم است. این سگ ها باید بتوانند به خوبی وظایف خود را در کمک به گشت زنی و مراقبت از فضاهای بزرگ و مهم مانند مراکز حساس نظامی یا اقتصادی و انبارها و کارخانه ها را انجام دهند و از پس موارد پلیسی و مقابله با افراد خطرناک نیز برآیند. سگ های گارد ممکن است که برای نگهبانی از خانه، خانواده و کودکان در برابر خطرهای احتمالی نیز به کار گرفته شوند.
این وظایف حساس و حیاتی نشان می دهد که این سگ ها باید آمادگی ذهنی و جسمانی بالایی در کنار توان استقامتی بالا داشته باشند. ناگفته پیداست که جیره غذایی و برنامه تغذیه ای این گروه از سگ ها در رسیدن آنها به شرایط لازم جسمی جهت انجام درست و دقیق وظایف مربوطه یک عامل کلیدی و بسیار مهم است. جیره سگ های نگهبان باید با درنظرگرفتن احتیاجات تغذیه ای منحصر به فرد آنها فرموله شده و یک غذای کامل و متعادل برای سگ های نگهبان باشد.
ممکن است غذای یک سگ نگهبان به طور اختصاصی و دستی برای همان سگ در محل تولید و ترکیب شود یا به شکل غذای آماده جهت سگ های نگهبان یک نژاد خاص و مناسب برای این وظایف (نژادهایی مانند ژرمن شپرد، دابرمن یا دوبرمن، روتوایر، باکسر و...) خریداری شود. خوراک های کامل یا خوراک های آماده نیز برای سگ های گارد در بازار یافت می شوند که می توانند نیازهای سگ های نگهبان از نژادهای مختلف را تا حد قابل قبولی برآورده کنند.
همچنین، ممکن است فرمول غذای آماده سگ های گارد علاوه بر تأمین احتیاجات جسمانی آن ها، نیازهای لازم برای داشتن یک پوشش بدنی سالم، جذاب و درخشنده (به عنوان مثال مواد معدنی مانند عناصر منگنز، روی و مس) را در کنار مواد مغذی کمک کننده به بهبود هوشیاری (مانند اسیدفولیک و برخی از سایر ویتامین ها) و بهبوددهنده سلامت دستگاه گوارش (مانند برخی از مواد خوراکی نشاسته ای و منابع فیبر مناسب برای گوشت خواران) در نظر گرفته باشد تا بهترین سلامت و عملکرد ممکن حاصل شود. در ادامه مقاله تلاش بر این خواهد بود که به ترکیب جیره خوراک دست ساز یا آماده سگ های نگهبان، مواد خوراکی مفید و رایج در تغذیه این سگ ها و سایر نکات مهم مانند مواد خوراکی ممنوع در تغذیه سگ ها پرداخته شود.
رژیم غذایی سگ نگهبان
سگ نگهبان برای انجام وظیفه درست و مناسب به سطح نسبتاً بالایی از انرژی در جیره روزانه خود احتیاج دارد. آنها به گونه ای انتخاب شده و تربیت شده اند که تمایل دارند تا مدت طولانی در خدمت باشند و این بدین معنی است که جایی برای اختلال در عملکرد ناشی از کمبود انرژی در خوراک روزانه وجود ندارد. این سگ ها باید بتوانند در هر زمانی که نیاز باشد با قدرت بالایی بپرند یا درگیر شوند و سایر فعالیت های بدنی لازم را انجام دهند.
این سگ ها همیشه تحت نوعی از تنش یا استرس قرار دارند که به ویژه در محافظت از صاحب خود در برابر مهاجمین به شکل بارزی خود را نشان می دهد. شاید تصور شد که با توجه به آنچه گفته شد، غذایی که فقط کالری بالایی (به عنوان مثال بین 1500 تا 1600 کالری در هر حدود پانصد گرم) داشته باشد می تواند برای آنها مناسب باشد؛ اما با توجه به اینکه سگ های گارد باید همیشه حاضر و آماده به واکنش باشند، مقدار غذای اندکی را در زمان اندکی و با وعده های روزانه کم دریافت می کنند.
به همین جهت است که غذای روزانه آنها باید هم از نظر انرژی و هم سایر مواد مغذی مورد نیاز روزانه آنها غنی باشد. پس باید فرمول جیره مصرفی روزانه باید با دقت کافی بالانس شده باشد. همچنین، اجزا و مواد اولیه خوراک نیز باید به دقت انتخاب شوند که در ادامه به آن ها پرداخته خواهد شد.
-
گوشت مرغ
مرغ یک منبع پروتئینی مناسب در جیره سگ ها است که می توان آن را به شکل پخته (نه کم و نه زیاد پخته شده) به عنوان بخشی از جیره روزانه سگ ها استفاده نمود. در بسیاری از منابع استفاده از مرغ خام به دلیل خطر ابتلا به باکتری سالمونلا یا سایر عفونت های میکروبی توصیه نمی شود، اما به دلیل جلوگیری از کاهش محتوای مواد مغذی ناشی از حرارت، حرکت رو به رشدی به سمت غذای خام (از جمله گوشت و استخوان مرغ خام) نیز وجود دارد.
به هر حال اگر در مورد تغذیه سگ خود با مرغ خام اطمینان وجود ندارد می توان از مرغ آب پز یا کبابی بدون افزودن ادویه جات در جیره روزانه آن استفاده نمود. البته دو نکته مهم را نباید از نظر دور داشت که یکی از آن ها آلرژی و حساسیت برخی از سگ ها به مرغ است و دیگری جداکردن استخوان مرغ قبل از خوراندن به سگ ها است. دلیل آن به این موضوع برمی گردد که استخوان مرغ (به خصوص مرغ پخته) به راحت با جویدن توسط سگ خرد شده و می تواند باعث زخم و حتی سوراخ شدگی در مجرای گوارشی و همچنین خفگی شود.
-
گوشت بوقلمون
مواردی که در مورد مرغ گفته شد، برای بوقلمون هم صادق است. به ویژه که گوشت طیور، ماهی ها، گوشت قرمز، لبنیات، گندم، تخم مرغ و سویا جزو شایع ترین عوامل آلرژی در سگ ها هستند. اگر مشاهده شد که سگ با رغبت و سلامتی بوقلمون و مرغ را مصرف می کند، او را می توان راحت گذاشت که از مقدار مرغ یا بوقلمونی که در جیره روزانه آن منظور شده لذت ببرد. همچنین، می توان از دستورالعمل های مورد تأیید دامپزشکان و متخصصان تغذیه سگ ها برای تهیه غذای سگ حاوی مرغ و بوقلمون استفاده کرد.
-
گوشت قرمز
اصولاً همه سگ ها و گربه ها به عنوان یکی از خانواده های اصلی گوشتخواران شناخته می شوند که گوشت قرمز و گوشت سفید (به ویژه جوجه گوشتی، مرغ، بوقلمون، بلدرچین، قرقاول و...) به عنوان غذای اصلی آنها شناخته می شود. برای اغلب سگ های نگهبان نیز گوشت به عنوان منبع اصلی پروتئین در رژیم روزانه آن ها شناخته می شود. حتی خوراک های آماده تجاری سگ ها و انواع فرموله شده به شکل اختصاصی برای سگ های گارد نیز خوراکی متشکل از گوشت گاو یا گوسفند یا طیور همراه با غلات و سبزیجات برای تأمین متعادل نیازهای تغذیه ای آنها را شامل می شود.
ممکن است برخی از سگ های نگهبان نیز یک خوراک خانگی خام یا پخته حاوی گوشت خام و سایر اندام خوراکی دام و طیور را مصرف کنند. مهم است که حتی در مورد مصرف گوشت قرمز که غذای ذاتی سگ ها شناخته می شود نیز از دامپزشکان و متخصصین نظر گرفته شود تا با توجه به شرایط اختصاصی هر سگ گارد (سن، وزن، میزان فعالیت، فصل سال و...) میزان و نحوه مصرف گوشت قرمز مشخص شود.
-
برنج پخته
استفاده از برنج در تغذیه سگ ها کاملاً در سراسر دنیا رایج است و حتی بخشی از انواع مختلفی از خوراک های آماده یا خوراک های تجاری سگ ها را شامل می شود. برای سگ های بیمار (به ویژه دارای بیماری گوارشی) نیز برنج سفید تجویز می شود تا با توجه به هضم سریع و راحت و فیبر کم آن کمتر به دستگاه گوارش تنش وارد شود. همچنین برای بهبود اسهال نیز در سگ ها برنج تجویز می شود.
از افزودن هرگونه ادویه به برنج پخته اجتناب شود و برنج قهوه ای (برنج سبوس دار) به سگ های دارای مشکلات گوارشی توصیه نمی شود.
به دلیل شاخص گلایسمی بالایی که برنج دارد برای سگ های مستعد یا مبتلا به دیابت و چاقی نیز توصیه نمی شود. به خصوص برای سگ های نگهبان که تناسب اندام و نداشتن اضافه وزن مهم است، بهتر است تا موقعی که دچار لاغری محسوس نباشند مصرف برنج محدود شود.
-
جگر
جگر نیز مانند گوشت قرمز یک ماده خوراکی ذاتی برای سگ ها است که منبع خوبی از مواد مغذی برای آنها است. علاوه بر اینکه بسیار برای سگ ها خوردن آن لذت بخش است، منبع پروتئین، اسیدهای چرب مفید، آهن، ویتامین A، مس، روی و فسفر است. همچنین، جگر یک منبع مناسب ویتامین های گروه B است که معمولاً در غذاهای گیاهی کمتر منبعی غنی از آن برای تأمین احتیاجات سگ ها یافت می شود.
-
سبزیجات
بر خلاف اینکه ممکن است به دلیل قرارگرفتن سگ ها در گروه حیوانات ذاتاً گوشتخوار برای سبزیجات در جیره روزانه آن ها جایی قابل تصور نباشد، اما طیف متنوعی از سبزیجات وجود دارند که می توانند برای تأمین احتیاجات غذایی حیاتی سگ ها (به ویژه ویتامین ها و فیبر) مفید واقع شوند.
سبزیجاتی مانند هویج، جعفری، چغندر، کرفس، سیب زمینی و حتی خیار و کدو تنبل می توانند به عنوان منبع غنی ویتامین ها و فیبر به راحتی در جیره سگ ها استفاده شوند. در مقابل، باید مواردی مانند پیاز، سیر، گوجه فرنگی، آووکادو، تره فرنگی، سبزیجات خانواده چلیپاییان مانند انواع کلم ها را از جیره سگ ها کنار گذاشت.
سیر و پیاز اثر تحریک کننده بر روی دستگاه گوارش دارند و باعث نفخ و شکم درد می شوند. سیب زمینی خام و گوجه فرنگی حاوی ماده سولانین هستند که برای سگ ها سمی است. ماده پرسین موجود در آووکادو در سگ ها باعث اسهال و استفراغ می شود و هضم سبزیجات چلیپایی (به ویژه در حالت خام) برای سگ ها سخت است.
-
غذای آماده
غذای آماده اگر حاوی مقادیر غیراستاندارد مواد نگهدارنده یا رنگ کننده ها و طعم دهنده های مصنوعی نباشند یا حاوی مواد مضر که در بخش های بعدی توضیح داده خواهد شد نباشند و اطلاعات لازمه بر روی آنها درج شده باشند، با کسب مشورت از دامپزشک و متخصص تغذیه سگ ها کاملاً قابل استفاده هستند. حتی این امکان در بازار فراهم شده که بتوان خوراک تخصصی نژادهای سگ گارد بالغ یا خوراک اختصاصی سگ گارد بدون تفکیک نژاد را تهیه و استفاده نمود.
نکات مهم در تغذیه سگ نگهبان
مجموعاً چند نکته بسیار مهم وجود دارند که باید در تغذیه سگ های نگهبان از آنها غافل نشد.
- ابتدا اینکه غذاهای انسانی حاوی مواد نگهدارنده و دارای ماندگاری طولانی مدت که ماندگاری بیش از 24 ماه دارند نباید به بخش ثابت غذای روزانه سگ های محافظ تبدیل شوند. به همین جهت است که اگر غذای کنسروی و دارای تاریخ انقضای طولانی برای سگ ها استفاده می شود، باید غذای مخصوص سگ باشد و با نظر متخصص تغذیه سگ ها استفاده شود.
- رژیم غذایی سگ های محافظ یا گارد باید یک رژیم غذایی کامل و حتی الامکان حاوی میوه ها و سبزیجات تازه و مناسب برای سگ ها باشد. با استفاده درست از میوه ها و سبزیجات می توان میزان بالایی از آنتی اکسیدان ها در اختیار سگ گذاشت که با خواص ضدالتهابی و ضد بیماری که دارند در جلوگیری از پیری زودرس سگ ها تأثیر به سزایی دارند. به خصوص اگر چاره ای جز تغذیه مداوم سگ ها با غذای فرآوری شده و آماده مخصوص سگ ها وجود ندارد، این نکته را بیشتر باید مدنظر قرار داد.
- در پختن غذای سگ های بالغ گارد باید به عدم از بین رفتن خواص تغذیه ای مواد خوراکی توجه شود. به همین جهت توصیه می شود که در مورد شرایط پختن غذای خانگی سگ ها از افراد متخصص کسب نظر شود.
- مواد خوراکی غیرارگانیک و شسته نشده که ممکن است با سموم آفت کش یا سایر مواد شیمیایی و سایر آلودگی ها همراه شده باشند را باید به خوبی شست که می توان از آب و مواد شوینده و ضدعفونی کننده مناسب مانند سرکه نیز برای این کار استفاده نمود. در مورد خوراک های حاوی گلوتن نیز باید مشورت دامپزشکی لازمه به شکل اختصاصی برای سگ نگهبان خود گرفته شود.
- گرچه تأکید شده که خوراک سگ های گارد دارای سطح انرژی بالایی است، اما نباید تغذیه به شکلی باشد که باعث چاقی آنها شود. توصیه اکید شده که در مورد زمان و دفعات غذادهی و میزان آن از دامپزشک یا سایر افراد متخصص و مجرب در سلامتی و تغذیه سگ ها کمک گرفته شد. به عنوان مثال، ممکن است که در مورد سگی که اضافه وزن دارد توصیه شود که فقط یک وعده غذا در صبح داده شود تا فرصت مصرف کامل کالری آن وجود داشته باشد.
- کاهش یا قطع مصرف غذاهای به شدت فراوری شده هم از جهت ایجاد اضافه وزن و کمبود تأمین موادمغذی مورد نیاز مهم است و هم برای دندان های سگ ها به دلیل محتوای قند بالای آنها می تواند مضر باشد.
سلامت دندان ها و لثه های سگ ها یک پیش نیاز اساسی سلامت تغذیه ای و سلامت عمومی آنها است. حتی آب مصرفی و ظروف غذای سگ ها نیز باید از نظر سلامت و بهداشت مورد دقت قرار گیرند و تا جایی که ممکن است کاملاً تمیز، بهداشتی و فیلترشده باشند.
غذاهای ممنوعه در تغذیه سگ نگهبان
در مجموعه مواد غذایی که سگ ها رغبت و توان مصرف آن دارند، موادی وجود دارند که ارزش غذایی کمی دارند یا حتی برای سلامتی آن ها مضر هستند. در این راستا صاحب و مسئول نگهداری سگ باید حداقل از مصرف 10 ماده ای که عنوان خواهد شد توسط سگ خود جلوگیری کند. از جمله این موارد شامل:
- آرد سفید
- طعم دهنده ها
- شیره ذرت
- چربی فرآوری شده
جمع بندی
باید در تغذیه سگ های گارد یا دانش فنی و تجربه کافی را در این زمینه کسب نمود یا از افراد متخصص در تغذیه سگ ها کسب نظر نمود. در مورد خوراک آماده سگ های گارد باید لیبل یا برچسب حاوی اطلاعات لازمه وجود داشته باشد و فرد بتواند آن را به خوبی خوانده و بررسی کند.
در مورد خوراکی که توسط خود صاحب یا مسئول نگهداری از سگ تولید و ترکیب می شود نیز باید دانش کافی در مورد مواد اولیه مورد استفاده، نحوه پخت و ترکیب نمودن و اندازه و سایر مشخصات قطعات خوراک، عدم وجود مواد سمی و ممنوعه در خوراک و سایر فرایندهای موجود در مسیر تهیه مواد اولیه تا گذاشتن خوراک جلوی سگ ها وجود داشته باشد.
توصیه می شود که تغذیه سگ های گارد که جزو حرفه ای ترین و حساس ترین گروه های سگ های کاری و تخصصی هستند مانند تربیت و آموزش این گروه از سگ ها به شکل جدی و دقیق فراگرفته شود و یا تحت نظر مشاورین متخصص انجام شود تا حداکثر سلامت و عملکرد در کنار بالاترین عمر مفید کاری حاصل شود. در این راستا می توان از کتاب ها یا سایر موارد کمک آموزشی و وب سایت های معتبر آموزشی یا معرفی خوراک های سگ، خدمات مشاوره ای پرورش، تربیت و تغذیه سگ ها و افراد معتبر و متخصص در این حوزه ها (به ویژه وب سایت مرغابی) کمک گرفته شود.
