پرندگان زینتی و خانگی درست مانند انسان ها می توانند استرس را در زندگی خود تجربه کنند. عوامل مختلفی منجر به ایجاد استرس در آنها می شود که ما به عنوان صاحب این پرندگان موظف هستیم سطح استرس پرندگان زینتی را بشناسیم و به آن رسیدگی کنیم. خوشبختانه چندین روش طبیعی برای کمک به مدیریت و کاهش استرس در پرندگان خانگی وجود دارد که به آنها اجازه می دهد زندگی شاد و سالمی داشته باشند. در این مقاله می خواهیم دلایل و عواملی که منجر به ایجاد استرس و تنش در پرندگان زینتی (طوطی، عروس هلندی، فنچ، مرغ عشق، قناری و...) می شود را مورد بررسی قرار دهیم و در آخر به شما آگاهی می رسانیم که چه اقداماتی سبب پیشگیری و درمان استرس در آنها خواهد شد.
منظور از استرس در پرندگان زینتی چیست؟
استرس را می توان به عنوان حالتی از نگرانی یا تنش روانی ناشی از یک موقعیت دشوار تعریف کرد. استرس یا تنش یک واکنش طبیعی انسان است و تقریبا همه آن را تجربه می کنند. در پرندگان استرس را می توان پاسخ فیزیولوژیکی پرنده به موقعیتی تعریف کرد که باعث به وجود آمدن فشار یا تنش در آن می شود.
در حالت کلی دو نوع استرس برای پرندگان زینتی وجود دارد:
- استرس جسمی
- استرس روانی
استرس جسمی، خود نیز به دو شاخه تقسیم می شود:
- استرس اضطراری: مانند موقعیتی که یک تهدید فوری ایجاد می کند.
- استرس مداوم: مانند ازدحام بیش از حد در قفس
استرس گاها می تواند حتی مفید هم باشد، زیرا پرنده را هشیار نگه می دارد و به او اجازه می دهد که در شرایط اضطراری با قدرت بیشتری واکنش نشان دهد. یک پرنده فورا به استرس اضطراری واکنش نشان می دهد مانند زمانی که شما سعی می کنید ناگهانی او را بگیرید که اینکار منجر به ترشح مقدار زیادی آدرنالین در خون پرنده می شود سپس فشار خون بالا می رود و منجر به گشاد شدن رگ های خونی می شود و او را آماده پرواز و فرار می کند.
عوامل استرس زا برای پرندگان زینتی کدام اند؟
بسیاری از صاحبان پرندگان زینتی دقیقا نمی دانند که چه عواملی منجر به ایجاد استرس در آنها می شوند. در لیست زیر مهم ترین و رایج ترین دلایلی که زمینه استرس را برای پرندگان زینتی فراهم می کند بیان کرده ایم که عبارتند از:
- تغییر در محیط زندگی
- تغذیه نامناسب و رژیم غذایی ناسالم
- محدود بودن تعاملات اجتماعی
- عدم تحرک
- تغییر ناگهانی نور اتاق
- قفس تنگ و کوچک
- صداهای بلند مثل ابزارهای برقی
- اضافه کردن یک حیوان خانگی جدید
- رفت و آمد آدم های غریبه و جدید به خانه
- بلع غذاهای ممنوعه پرندگان
- قفس کثیف
- نقل و انتقال به خانه جدید
- تغییر رنگ یا کاغذ دیواری اتاق
- دیدن و شنیدن صدای دعوا و خشونت افراد خانه
- از دست دادن جفت
چگونه متوجه شویم پرنده دچار استرس شده است؟
همانند ما انسان ها، آنها نیز زمانی که دچار استرس می شوند، یکسری رفتارهایی را از خود بروز می دهند و اطلاع و آگاهی از علائم استرس پرندگان زینتی می تواند به ما در درمان به موقع در این زمینه کمک کند که این علائم شامل موارد زیر می شود:
گاز گرفتن
در حالی که بسیاری از مردم گاز گرفتن پرندگان را به اشتباه یک عمل پرخاشگرانه تعبیر می کنند، این رفتار اغلب نشانه استرس و ترس است. پرندگان زینتی اغلب در مواقعی که می ترسند گاز می گیرند و سعی می کنند از خود محافظت کنند. آنها ممکن است انسان، پرندگان دیگر و یا حتی میله قفسشان را گاز بگیرند.
از آنجایی که گاز گرفتن نشانه درد یا ناراحت است، پرنده ای که گاز می گیرد باید تحت معاینه کامل دامپزشک قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود مشکلی برای این رفتار وجود ندارد.
تولید صدای زیاد (جیغ زدن)
طوطی ها (ملنگو، عروس هلندی و ...) بسته به نوع و گونه خود صداهای بلندی دارند با این حال افزایش ناگهانی صدا در جیغ زدن و جیغ زدن های مکرر می تواند زنگ هشداری برای نشان دادن بی حوصلگی و نارضایتی پرندگان خانگی باشد. هر پرنده ای که به طور ناگهانی شروع به جیغ زدن می کند باید توسط دامپزشک معاینه شود.
کاهش صدا
همانطور که جیغ زدن می تواند از علائم استرس و تنش پرندگان باشد، کاهش صدا نیز می تواند دلیل مشابهی همچون بی حوصلگی، استرس، افسردگی یا بیماری داشته باشد.
پر کنی
این رفتار نشانه تظاهرات برای پرندگان زینتی مخصوصا طوطی ها است که نارضایتی خود را اینگونه نشان می دهند. زمانی که عوامل تنش زا مانند صدای ساختمان سازی را می شوند شروع به چیدن پرهای خود می کنند.
خود زنی و رفتارهای پرخاشجویانه
این علامت فراتر از خود زنی است که یک پرنده می تواند از خود نشان دهد. آنها گاها پوست خود را می جوند و منجر به آسیب های جدی به ماهیچه های خود می شوند. در این مورد باید سریعا به یک دامپزشک مراجعه کنید و با استفاده از داروهای ضد روانپریشی شروع به درمان شود.
کاهش اشتها
پرندگانی که سخت تحت فشار و استرس هستند ممکن است کمتر غذا بخورند و وزن کم کنند. از آنجایی که کاهش اشتها می تواند به دلیل مشکلات جسمانی نیز باشد پس در صورت مشاهده این علامت ضروری است تحت معاینه یک دامپزشک قرار گیرد.
در ویدیوی زیر عوامل موثر و ایجاد کننده استرس در عروس هلندی به طور کامل توضیح داده شده است البته این علائم گفته شده برای اغلب پرندگان زینتی صادق و مشترک است:
راه های مقابله و پیشگیری از استرس در پرندگان زینتی
- قفس آنها را در مکانی امن و در جایی که آرامش برقرار است، قرار دهید.
- هر چه سکوت و امنیت بیشتر برای پرندگان فراهم شود امکان تولید مثل نیز بیش تر می شود.
- اگر قفس پرنده را از یک مکان تاریک به یک مکان روشن منتقل کردید و برای اینکه از استرس او جلوگیری شود، قفس را با یک روکش سفید بپوشانید و به تدریج آن را بردارید تا کم کم به فضای جدید عادت کند.
- کنترل و کاهش صداهای بلند و تنش زای موجود در محل زندگی پرندگان زینتی
- تهیه و فراهم یک رژیم غذایی سالم که شامل میوه، سبزیجات تازه، دانه ها و غلات باشد.
- پرندگان زینتی بسیار اجتماعی هستند و علاقه بسیاری برای برقراری ارتباط با انسان ها را دارند. صحبت کردن و ایجاد فضایی برای تعامل با آنها فرصت خوبی برای کاهش سطح استرس می باشد.
- فراهم کردن اسباب بازی و سایر لوازم تزئینی برای به چالش کشیدن ذهن پرندگان خانگی
- برنامه منظم برای غذا، بازی و خواب
داروهای گیاهی و شیمیایی ضد استرس برای کنترل استرس پرندگان زینتی
برخی از داروهای گیاهی برای کنترل و کاهش استرس پرندگان انتخاب خوبی است اما پیش از معرفی آن توصیه می کنیم چه برای داروهای گیاهی و چه شیمیایی حتما قبل از مصرف، از یک دامپزشک پرندگان مشاوره بگیرید و سپس نسبت به استفاده آن اقدام کنید.
رایحه های بابونه و اسطوخودوس اثر آرام بخشی داشته و اگر در حد متعادل مصرف شود، می تواند به آرامش و تسکین پرندگان زینتی کمک می کند.
یکسری داروهای شیمیایی برای کنترل و کاهش استرس پرندگان در بازار موجود است که البته ترکیبات گیاهی نیز در آنها وجود دارد و باز هم اگر دامپزشک آن را تایید کرده باشد شما می توانید از آنها استفاده کنید. در واقع زمانی که عوامل مختلف تنش زای گفته شده مانند جا به جایی قفس، اضافه شدن حیوان خانگی جدید و ... رخ داد، مصرف این داروها برای پرندگان شما گزینه خوبی می تواند باشد و خطرات ناشی از استرس را کنترل می کند.
سخن آخر
در این مقاله هدف بر این بود که مهم ترین دلایل و عواملی که منجر به بروز استرس در پرندگان زینتی می شود را برای شما بیان کنیم و بارزترین علائمی که ممکن است از خود نشان دهد را اطلاع دهیم. توصیه ای که به شما پرندگان زینتی داریم این است که حدالمقدور شرایطی را محیا کنید که پرنده دچار تنش و اضطراب نشود اما اگر این اتفاق رخ داد سعی کنید با راهکارهای گفته شده شرایط نرمال و متعادل را سریعا برای او فراهم کنید.
