ذرت برای مرغ و طیور: تاریخچه، اهمیت و ارزش غذایی

ذرت یکی از مهم ‌ترین غلات استراتژیک در جیره مرغ و طیور محسوب می ‌شود و به دلیل محتوای بالای نشاسته، پروتئین و چربی، نقش کلیدی در تأمین انرژی، رشد مرغ‌ های گوشتی و بهبود کیفیت تخم مرغ مرغ ‌های تخمگذار دارد. علاوه بر دانه اصلی، محصولات جانبی ذرت مانند گلوتن و روغن ذرت و شکل ‌های فرآوری شده مانند ذرت آسیاب شده و پلت امکان تهیه جیره ‌ای متعادل با پروتئین عبوری و انرژی بالا را فراهم می ‌کنند. همچنین وجود رنگیزه‌ های طبیعی در ذرت زرد باعث بهبود رنگ زرده تخم ‌مرغ شده و ارزش بازاری آن را افزایش می ‌دهد. با توجه به این ویژگی‌ ها، ذرت هم به عنوان منبع اصلی انرژی و هم به عنوان عنصری حیاتی در جیره طیور شناخته می ‌شود.

ذرت برای مرغ و طیور: تاریخچه، اهمیت و ارزش غذایی

ذرت یکی از محصولات استراتژیک و اساسی کشاورزی است که در سبد غذایی جامعه بشری جایگاه ویژه ای دارد. این محصول کشاورزی که یکی از اعضای بسیار مهم خانواده تک لپه ای ها به شمار می رود، علاوه بر خوراک انسان در خوراک دام و طیور و صنایع مختلف و گوناگونی به عنوان ماده اولیه کاربرد دارد. قدمت کشت این محصول را می توان به درازای تاریخ بشر دانست که از اولین دوره های شروع انسان به کشاورزی و یک جانشینی کشت آن آغاز شده است. منابع مختلف مستندات آغاز کشت این محصول را در۷۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال قبل یافته اند که عمدتاً در بین قبایل سرخ پوست ساکن مرکز و جنوب مکزیک رایج بوده است.

ذرت که در زبان انگلیسی با نام (Corn) یا (Maize) شناخته می شود از واژه مایز در زبان اسپانیایی نام خود را گرفته است. این نام نیز از واژه ماهیز در زبان تاینو که زبان رایج قبایل بومی حوزه دریای کارائیب بوده است، ریشه گرفته است. برخی منابع عنوان نموده اند که گیاه ذرت از گیاه وحشی تئوسینت (Teosinte) ریشه گرفته است که با گیاه ذرتی که امروز مورد شناخت همگان است تفاوت زیادی دارد. این گیاه دانه های بسیار کوچک تری دارد که مثل ذرت چسبیده به هم در خوشه یا بلال قرار نگرفته اند و از هم فاصله دارند. در طی قرون متمادی این گیاه به گیاهی مثل ذرت با خوشه های حاوی تعداد زیادی دانه های درشت تبدیل شده است که عملکرد بسیار بالاتری از گیاه اولیه دارد.

همین حالا بهترین ذرت طیوری را برای جیره مرغ‌ هایتان سفارش دهید و بهره ‌وری تولید تخم مرغ و رشد سریع ‌تر مرغ ‌ها را تضمین کنید!

ذرت به تدریج از مکزیک به سمت جزایر دریای کارائیب و مناطق جنوبی کشور ایالات متحده آمریکای امروزی گسترش یافت و با ورود کاشفان اروپایی به قاره آمریکا این ماده خوراکی به سبد غذایی اروپاییان مهاجر و دام و طیور آنها نیز راه یافت. از همین طریق بود که ذرت به تمام جهان گسترش یافت و در کنار غلاتی مانند گندم و جو به یک کالای اساسی استراتژیک در امنیت غذایی جهان تبدیل شد.

ذرت یکی از انواع غلات است که به دلیل بالا بودن انرژی آن بزرگ ترین منبع انرژی جیره است. براساس آمار جهانی، بخش اعظم ذرت تولید شده در سطح جهان به مصرف دام و طیور می رسد و تنها بخش اندکی از آن مستقیماً به مصرف خوراکی جمعیت بشری می رسد. این غله ۱۹٪ کالری غذایی و ۱۵٪ از تولید سالانه مواد غذایی پروتئین در جهان را تأمین می کند.

ذرت بافاصله زیاد از سایر منابع، عمده ترین غله خوراکی در سراسر جهان است که به عنوان یک ماده اصلی خوراکی تأمین کننده انرژی در جیره های طیور شناخته شده است. ذرت استاندارد جهت خوراک دام و طیور ذرت درجه ۲ است که وزن آن معادل ۵۴ پوند میباشد. که بیش از ۵% ذرت درجه ۲ اسیب دیده و بیش از ۳ درصد دانه شکسته دارد. باید توجه داشت که دانه های شکسته می توانند محل مناسبی برای رشد کپک باشند

ارزش انرژی زایی ذرت به نشاسته موجود در بخش آندوسپرم که آمیلوپکتین است و جوانه آن که بیشترین مقدار روغن ذرت در آن است، بستگی دارد. اکثر دانه های ذرت حاوی ۳ تا ۴ درصد روغن هستند؛ اما اکنون ارقام جدیدتر در بازار حاوی ۶ تا ۸ درصد روغن هستند که به همان میزان انرژی بیشتری دارند و به همان نسبت دارای پروتئین و اسیدآمینه زیادتری هستند.

پروتئین اصلی ذرت پرولامین است که ترکیب اسیدآمینه آن برای طیور مناسب نیست، در هنگام تهیه جیره های حاوی پروتئین پایین باید به توازن اسیدآمینه ای و قابلیت استفاده پروتئین ذرت توجه جدی داشت؛ زیرا در چنین شرایطی، پرولامین ممکن است تا ۵۰ الی ۶۰ درصد پروتئین جیره را تأمین کند.

مجموعه های همکار با اپلیکیشن و وب سایت مرغابی همواره کیفیت مواد خوراکی را مدنظر قرار داده اند. این شرکت ها که معتبر و صاحب دانش فنی بالایی هستند، کیفیت ذرت را آنالیز کرده و بر اساس مقادیر واقعی مواد مغذی در ذرت، فرمولاسیون جیره ها و محصولات حاوی ذرت خود را انجام می دهند. وزن دانه ذرت با انرژی آن رابطه مستقیمی دارد. هرچه وزن آن کمتر باشد، میزان انرژی آن هم کمتر است.

مطالعه بیشتر: کدام سایز تخم مرغ بهتر است؟ درشت یا متوسط یا ریز

خواص ذرت برای مرغ و مرغ تخمگذار

ذرت یکی از اصلی‌ ترین غلاتی است که در جیره طیور به ‌ویژه مرغ ‌ها استفاده می‌ شود و به دلیل داشتن انرژی بالا، بخش مهمی از خوراک آن‌ ها را تشکیل می‌ دهد. خواص ذرت برای مرغبه ‌طور مستقیم با ترکیبات اصلی آن مثل نشاسته، پروتئین و چربی مرتبط است. نشاسته موجود در دانه ذرت به ‌عنوان منبع اصلی انرژی، باعث افزایش رشد و بهبود عملکرد مرغ‌ های گوشتی می‌شود. از طرف دیگر، میزان چربی بالاتر ذرت در مقایسه با گندم و جو (تقریباً دو برابر) منجر به افزایش انرژی متابولیسمی جیره می‌گردد.

خواص ذرت برای مرغ تخمگذار نیز بسیار قابل ‌توجه است. وجود رنگیزه‌ های طبیعی در ذرت زرد باعث می ‌شود زرده تخم‌ مرغ رنگی خوش ‌زرد و جذاب داشته باشد که از نظر بازارپسندی ارزش بالایی دارد. همچنین ذرت با داشتن ویتامین ‌ها و پیش ‌ماده ‌های ویتامین A به بهبود سلامت پرنده و افزایش کیفیت تخم مرغ کمک می ‌کند.

با این حال، در کنار مزایای فراوان، محدودیت ‌هایی هم وجود دارد. پروتئین اصلی ذرت پرولامین است که از نظر پروفایل اسیدهای آمینه کامل نیست و به‌تنهایی نمی‌تواند نیاز مرغ‌ها به پروتئین متعادل را تأمین کند. بنابراین در جیره مرغ تخمگذار لازم است در کنار ذرت از منابع پروتئینی دیگر استفاده شود تا توازن اسیدهای آمینه رعایت گردد. همچنین کیفیت و نحوه نگهداری ذرت اهمیت زیادی دارد، زیرا رطوبت بالا یا کپک‌زدگی می‌تواند منجر به آلودگی به سموم قارچی و در نتیجه کاهش تولید تخم مرغ و آسیب به سلامت مرغ‌ها شود.

ذرت بهتر است یا گندم برای مرغ؟

مطالعه بیشتر: مهم ترین مواد معدنی مورد نیاز در تغذیه دام و طیور کدام اند؟

انواع ذرت و کاربرد آن در جیره مرغ و طیور

ذرت یکی از اصلی‌ ترین غلات در تغذیه مرغ و طیور است که به ‌عنوان منبع اصلی انرژی و نشاسته در جیره استفاده می ‌شود. هر بلال ذرت حدود ۸۰۰ دانه دارد که بسته به نوع، در رنگ ‌های مختلفی مانند زرد، سفید، قرمز، سبز، بنفش و حتی سیاه دیده می ‌شوند. بخش عمده ترکیب دانه ذرت را آندوسپرم (۸۲.۹٪) تشکیل می ‌دهد که سرشار از نشاسته است و منبع انرژی قابل ‌هضم بالایی برای پرندگان محسوب می ‌شود.

از نظر ترکیبات، دانه ذرت به ‌طور میانگین شامل ۷۷٪ نشاسته، ۲٪ قند، ۵٪ پنتوزان و ۱.۲٪ فیبر خام است. به دلیل فیبر کم و قابلیت هضم بالا، ذرت یکی از بهترین گزینه‌ ها برای جیره مرغ گوشتی و تخمگذار است. علاوه بر این، روغن ذرت کیفیت بالایی دارد و به دلیل وجود آنتی‌ اکسیدان‌ های طبیعی، در زمان انبارداری کمتر دچار فساد می ‌شود.

نکته مهم دیگر در مورد ذرت زرد، وجود رنگیزه ‌های طبیعی (کاروتنوئیدها) است که باعث افزایش رنگ زرده تخم‌ مرغ می‌شوند. این ویژگی به ‌خصوص در مرغ ‌های تخمگذار اهمیت زیادی دارد و یکی از دلایل استفاده گسترده از ذرت در جیره آنهاست.

با این حال باید توجه داشت که ذرت نابالغ یا دارای رطوبت بالا نیازمند خشک ‌کردن طولانی است. حرارت بیش ‌از حد می‌ تواند موجب واکنش میلارد شود که در آن قندها و پروتئین ‌های ضروری مانند لیزین از دسترس خارج می ‌شوند و ارزش غذایی ذرت کاهش می‌ یابد. بنابراین، استفاده از ذرت با کیفیت و خشک ‌شده مناسب، نقش مهمی در حفظ سلامت و بهره ‌وری مرغ‌ ها دارد.

مطالعه بیشتر: همه چیز در مورد ماشین حمل مرغ زنده

چالش های وجود ذرت در جیره طیور

ذرت به عنوان یکی از اصلی ‌ترین منابع انرژی در جیره دام و طیور استفاده می ‌شود اما کیفیت آن به شدت تحت تأثیر شرایط محیطی و نگهداری قرار دارد. مهم ‌ترین مشکل کیفی ذرت، آلودگی به کپک‌ ها و سموم قارچی (مایکوتوکسین ‌ها) است. در میان این ترکیبات، آفلاتوکسین ‌ها به ‌ویژه نوع B1 به دلیل سمیت بالا و مقاومت زیاد، اهمیت ویژه‌ ای دارند. وجود آفلاتوکسین در ذرت می ‌تواند سلامت دام و حتی مصرف ‌کنندگان نهایی محصولات دامی را تهدید کند.

آلودگی به آفلاتوکسین بیشتر در ذرت ‌های صدمه ‌دیده توسط حشرات یا محصولاتی که در مناطق گرم و مرطوب رشد یافته‌ اند دیده می ‌شود. علاوه بر این، شرایط نامناسب حمل و ذخیره ‌سازی مانند رطوبت بالای ۱۶ درصد و دمای بیش از ۲۵ درجه سانتی ‌گراد، محیطی مناسب برای رشد کپک‌ ها و تولید سموم قارچی ایجاد می ‌کند. مشکل اینجاست که حتی با وجود فرآیندهای کنترلی، از بین بردن اثرات منفی مقادیر بالای این سموم کار ساده ‌ای نیست.

برای کاهش اثرات منفی مایکوتوکسین ‌ها، چند راهکار وجود دارد. استفاده از توکسین بایندرها مانند آلومینوسیلیکات‌ها، به‌ویژه در سطوح ملایم آلودگی، می‌تواند تا حدودی مؤثر باشد. در سال‌های اخیر، ترکیبات پروبیوتیک، پری ‌بیوتیک و سین ‌بیوتیک نیز به ‌عنوان اجزای مکمل توکسین بایندرها مورد توجه قرار گرفته‌ اند. افزودن اسیدهای آلی نیز رشد کپک ‌ها را مهار می‌ کند، اگرچه اثری بر سموم تولید شده ندارد. همچنین، در موارد آلودگی متوسط به سموم خاصی مانند زیرالنون که با ویتامین D3 تداخل دارد، مصرف مکمل ویتامین D3 از طریق آب آشامیدنی توصیه می‌ شود.

محصولات جانبی ذرت و استفاده صنعتی در تغذیه مرغ و طیور

ذرت علاوه بر مصرف مستقیم در جیره مرغ و طیور، دارای محصولات جانبی صنعتیمهمی است که نقش بسزایی در تأمین نیازهای انرژی و پروتئین پرندگان دارند. از جمله این محصولات می‌ توان به گلوتن ذرت و روغن ذرتاشاره کرد:

گلوتن ذرت

گلوتن ذرت، پروتئین اصلی ذرت (زئین) را در خود دارد و به‌ عنوان یک منبع پروتئین عبوری با کیفیت بالادر خوراک دام و طیور استفاده می ‌شود. این پروتئین به دلیل عبور از شکمبه و هضم کامل در روده کوچک، برای مرغ‌ های تخمگذار و دام‌ های شیری عملکرد بسیار مطلوبی فراهم می‌ کند. استفاده از گلوتن ذرت کمک می ‌کند تا پروتئین حیوانی و سایر منابع گران قیمت جایگزین شوند و جیره با هزینه کمتر و کیفیت بالاتر تهیه گردد.

روغن ذرت

روغن ذرت یکی دیگر از محصولات مهم ذرت است که ارزش انرژی بالایی دارد و منبع اسیدهای چرب ضروری و کاروتنوئیدها برای مرغ‌ ها به شمار می ‌رود. علاوه بر تأمین انرژی، روغن ذرت باعث بهبود کیفیت پوسته و رنگ زرده تخم‌ مرغ در مرغ ‌های تخمگذار می‌ شود. پرورش ‌دهندگان می ‌توانند این محصول را از تأمین کنندگان واحد پالایش روغن جوانه ذرت با اطمینان تهیه کنند.

ذرت آسیاب شده و پلت

استفاده از ذرت آسیاب شده و خوراک پلت شده در جیره مرغ ‌ها مزایای متعددی دارد:

• افزایش قابلیت هضم و جذب مواد مغذی

• کاهش هدررفت خوراک

• تأمین انرژی بالا برای رشد سریع مرغ‌ های گوشتی

• بهبود مصرف جیره در مرغ‌ های تخمگذار

با ترکیب مناسب ذرت و محصولات جانبی آن در جیره، مرغداران می ‌توانند جیره‌ ای متعادل، با انرژی بالا و پروتئین عبوری کافی برای پرندگان خود فراهم کنند. این ترکیب باعث افزایش تولید تخم مرغ، رشد بهتر و بهره ‌وری بالاتر می ‌شود.

سخن آخر

در نهایت می‌ توان گفت که ذرت بیش از یک غله ساده در جیره طیور است؛ این دانه با ترکیبی از نشاسته قابل هضم ، چربی انرژی ‌زا و پروتئین قابل استفاده ،به همراه محصولات جانبی مانند گلوتن و روغن، امکان طراحی جیره ‌ای کارآمد و اقتصادی را فراهم می ‌کند. استفاده هوشمندانه از ذرتذرشد مرغ‌های گوشتی و کیفیت تخم مرغ را بهبود می‌بخشد، بلکه می ‌تواند به کاهش هزینه جیره و افزایش بهره ‌وری فارم‌ هانیز کمک کند. به این ترتیب، ذرت جایگاه ویژه ‌ای در تغذیه طیور دارد و انتخاب مناسب آن، عامل کلیدی در موفقیت تولیدکنندگان طیور محسوب می ‌شود.